مشکل مقیاس‌پذیری اتریوم و کارمزدهای بالا در تراکنش‌ها از جمله مسائلی است که برنامه‌نویسان این حوزه را به فکر ارائه راهکارهای لایه دو انداخته است. این راه کارها تراکنش‌ها را در خارج از شبکه اصلی اتریوم و همانطور که از نامشان پیداست در لایه ای دیگر انجام داده و سپس اطلاعات را شسته و رفته برای تایید نهایی در اختیار لایه ۱ اتریوم قرار می‌دهند. بنابراین از امنیت شبکه اصلی اتریوم بهره برده و راهکارهایی ایمن هستند. در این مقاله با راهکاری دیگر از مجموعه راه کارهای لایه دو به نام راهکار پلاسما (Plasma) آشنا می‌شویم. اما در ابتدا لازم است مقاله‌های مشکل مقیاس‌پذیری بلاکچین و راهکارهای مقیاس‌پذیری لایه دوم بر روی اتریوم را مطالعه کنید.
راهکار پلاسما چیست؟
ویتالیک بوترین در گفتگویی به این موضوع اشاره نموده که همه کارها را نباید به دوش شبکه اصلی اتریوم انداخت، چرا که شبکه اصلی با توجه به قابلیت‌های گسترده‌ای که دارد باید فضا و زمان برای نوآوری‌های خود داشته باشد، بنابراین استفاده از راهکارهای لایه ۲ گزینه‌ای مناسب برای انتقال حجم تراکنش‌ها از لایه ۱ و سبک‌تر کردن کار لایه اصلی اتریوم است و این در واقع باعث می‌شود نوآوری‌های دیگری نیز به صورتی راحت‌تر و کاربردی‌تر به لایه ۱ افزوده شده و امکانات بهتری را برای کاربران فراهم آورد. پلاسما به عنوان راهکار لایه ۲ در ابتدا توسط ویتالیک بوترین و جوزف پون در مقاله‌ای به همین نام ارائه شد. این راهکار با استفاده از قراردادهای هوشمند و به کارگیری هوشمندانه از روش “درخت مرکل” (Merkle Tree) توانسته کمک بسیاری به افزایش مقیاس‌پذیری اتریوم نماید.
درخت مرکل یا Merkle Tree
درخت مرکل راهکاری است که با استفاده از آن اطلاعات و تراکنش‌ها در پروسه‌ای راحت تر و با صرف زمان و انرژی کمتری انجام می شود. در حوزه بلاکچین استفاده از “درخت مرکل” باعث می‌شود تا اطلاعات تراکنش‌ها به گونه‌ای ساختاربندی شود تا فشار کمتری به مجموعه و شبکه اصلی وارد شود.
پلاسما چگونه کار میکند؟
اگر شبکه اصلی اتریوم را به عنوان تنه اصلی یک درخت در نظر بگیرید پلاسما (Plasma) به عنوان شاخ و برگهای فراوانی است که روی این تنه اصلی قرار گرفته است. به دیگر سخن انبوه شاخه‌هایی که بر تنه اصلی هستند خود به شاخه‌های کوچکتری انشعاب یافته و همین شاخه‌های کوچکتر نیز به شاخه‌های کوچکتر از خود متصل هستند. ساختار و نحوه کار پلاسما به همین شکل است و جالب اینجاست که هر شاخه جانبی در پلاسما که به عنوان child chain (بچه زنجیر) شناخته می‌شود مکانیزم مختص به خود برای تایید بلاک‌ها و بکارگیری مکانیزم‌های ضد کلاهبرداری را دارد که از آنها می‌توان به مکانیزم‌های اجماع مختلفی از جمله گواه اثبات کار، گواه اثبات سهام و گواه اثبات اعتبار نام برد. این بچه زنجیرها (child chain) با استفاده از قابلیت “درخت مرکل”، این توانایی را پیدا میکنند که به صورتی نامحدود تکثیر شوند و در واقع هر کدام یک کپی کوچک از زنجیر مادر اتریوم هستند و بدین طریق ساختاری درخت‌گونه را ایجاد میکنند. هر بچه زنجیر (child chain) یک قرارداد هوشمند است که میتواند بصورتی مجزا برنامه‌ریزی شده و برای رفع نیازی بکار رود. این بچه زنجیرها در کنار هم و بصورتی هم زمان به گونه‌ای مستقل می‌توانند کار کنند و این قابلیت در پروژه های مختلف باعث افزایش کارآیی کل مجموعه می‌شود.
مزایا و معایب پلاسما
یکی از مزایای مهم پلاسما همانطور که پیشتر بدان اشاره شد انجام تعداد و حجم بالایی از تراکنش ها بصورت بیرون از زنجیره اصلی است که این باعث کاهش چشم گیر کارمزدها و خلوت شدن شبکه اصلی اتریوم می‌شود و علاوه بر این با بسیاری از راهکارهای حل مشکل مقیاس‌پذیری درون زنجیرهای مانند شاردینگ که روی لایه ۱ کار میکند سازگار است اما مانند هر نوآوری دیگر معایبی نیز دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- به دلیل انجام تراکنش ها بصورت خارج از زنجیره off-chain احتمال تمرکز گرایی توسط اجزایی از سیستم که تراکنش ها را در ابتدا و بصورت مستقل در خارج از شبکه اصلی تایید میکنند وجود دارد.
- کاربرانی که قصد خارج کردن سرمایه خود را از شبکه پلاسما دارند زمان زیادی ( یک الی دو هفته) را باید منتظر بمانند.
- چالش های جدید امنیتی مخصوصا هنگام خروج سرمایه از شبکه میتواند وجود داشته باشد که مشکلاتی را برای کاربران ممکن است ایجاد نماید.
جمع‌بندی
پلاسما به عنوان راهکاری برای مقیاس پذیری اتریوم که در لایه دو اجرا می‌شود میتواند بسیاری از مشکلات شبکه اصلی اتریوم مثل کند بودن شبکه و کارمزدهای بالا را رفع کند. پلاسما این کار را با استفاده از ساختار درختی خود متشکل از بچه زنجیرهای فراوانی که بطور همزمان و مستقل از هم کار میکند انجام می‌دهد. از مزیت‌های قابل ذکر پلاسما می‌توان به سازگاری آن با راه کارهای لایه ۱ مثل شاردینگ اشاره کرد. از جمله پروژه‌هایی که در حوزه پلاسما کار میکنند، می‌توان به OMG, GLUON, LeapDAO, Matic اشاره نمود.
