واژه‌ی به گوش آشنای “تورم” را بارها در روزمره شنیده‌اید. در مقاله‌ی تورم (Inflation) چیست؟ به طور کامل این پدیده‌ی اقتصادی را شرح دادیم و حال در این مقاله به تاثیر تورم بر جامعه و افراد میپردازیم. اگر دوست دارید بدانید که چگونه این پدیده‌ی اقتصادی افراد تهیدست را فقیرتر و افراد مستغنی را ثروت‌مندتر می‌کند و افراد عادی چگونه می‌توانند از کاهش ارزش پول خود جلوگیری کنند با ما همراه باشید.
تاثیر تورم بر افراد جامعه
تورم به دنبال گرانی قیمت کالاها و خدمات به وجود می‌آید و هرچه این گرانی‌ها مستمر و ادامه‌دار باشد، تورم نیز افزایش پیدا می‌کند. تداوم تورم و افزایش قیمت‌ها به مرور ارزش واحد پول کشور را تضعیف می‌کند تا جایی که افراد جامعه برای تهیه نیازهای روزمره و حتی نیازهای اولیه‌ی زندگی در تنگنا قرار می‌گیرند. اما آیا این مضیقه مختص به همه‌ی افراد جامعه است؟
تاثیر تورم بر افراد مستضعف جامعه
بیشترین تاثیر منفی تورم بر دوش خانوارهای فقیر است. چرا که آن‌ها با حداقل حقوقی که دریافت می‌کنند بیشتر قدرت خرید خود را از دست می‌دهند و گاهی حتی تورم‌های کنترل نشده آن‌ها را با چالش خرید مایحتاج روزانه روبه‌رو می‌کند. به مرور و با افزایش تورم، افراد کم‌درآمد به سمت کالاهای کم‌کیفیت‌تر و ارزان‌تر روی می‌آورند از جمله خوراک بی‌کیفیت که تاثیر مستقیم بر رشد شناختی فرزندان دارد. همچنین آن‌ها را از برآورده کردن نیازهای روحی چون تفریح و سفر دور می‌کند که پیامدهای روانی متعددی برای کانون خانواده به‌دنبال خواهد داشت.
افراد تهیدست معمولا پس‌انداز و دارایی‌های مالی زیادی ندارند که همراه با رشد قیمت‌ها، دارایی‌های آن‌ها هم رشد کند. در نتیجه فشار بیشتری به آن‌ها وارد می‌شود و بعضاً برای تامین مخارج زندگی حتی مجبور به قرض می‌شوند که همه‌ی این‌ها بار روانی جبران‌ناپدیر برای خانواده و سرپرست خانواده به همراه خواهد داشت. عدم توانایی پس‌انداز، بخش دیگری از آسیب‌های وارده به این فشر از جامعه است که در نهایت برای اقتصاد کلان هم مضر است؛ چرا که کاهش پس‌انداز افراد به معنای کاهش سرمایه‌گذاری آن‌ها می‌باشد که در نهایت کاهش رشد اقتصادی در کشور را به دنبال خواهد داشت.
تصور کنید خانواده‌ای با درآمد ۱۰۰ میلیون تومانی در سال و بدون هیچ دارایی دیگری، با نرخ تورم سالانه ۱۰ درصد روبه‌رو شود. ۱۰ درصد تورم به معنای افزایش ۱۰ درصدی هزینه‌ها می‌باشد که در واقع آن‌ها در این تورم ۱۰ میلیون تومان قدرت خرید خود را از دست دادند و هیچ راهی برای جبران آن ندارند. حال فردی را تصور کنید که یک میلیارد تومان دارایی دارد (صرف نظر از اینکه درآمدی جداگانه‌ای دارد). تورم و گرانی‌ها نیز برای اموال او لحاظ می‌شود و دارایی خالص او ۱۰۰ میلیون تومان (۱۰ درصد از یک میلیارد تومان) افزایش خواهد یافت. و به این ترتییب اختلاف طبقاتی بیشتر خواهد شد که به دنبال‌ش ناراضیاتی عمومی را به همراه خواهد داشت.
تاثیر تورم بر افراد ثروتمند جامعه
همان‌طور که گفته شد تورم به معنای افزایش قیمت‌ها می‌باشد که این افزایش قیمت هر نوع دارایی عم از منقول و غیرمنقول را شامل می‌شود. از آن‌جا که افراد مستغنی دارایی‌های متعدد دارند این افزایش قیمت برای آن‌ها هم لحاظ می‌شود و در واقع اموال‌شان همراه با موج گرانی، باارزش‌تر می‌شود و در مقابل آسیب‌های تورم محافظت می‌شوند . برای مثال در تورم افراد قشر پایین‌تر که از خودشان خانه ندارند و مستاجر هستند، در تورم مجبور به پرداخت بیشتر اجاره‌خانه بیشتر می‌شوند اما افراد مرفه‌تر که املاک دارند، نه تنها مجبور به پرداخت اجاره‌ی بیشتری نیستند بلکه دارایی آن‌ها گران‌تر می‌شود و حتی اگر موجر باشند، اجاره بهای بیشتری از مستاجر دریافت می‌کنند.
اصولا تورم همیشه همراه با نابرابری درآمد همراه بوده که به مرور منجر به افزایش اختلاف طبقاتی شده است. در واقع می‌توان گفت که تورم، مالیات ثروتمندان از افراد تهیدست است که به صورت غیرمستقیم گرفته می‌شود.
مقابله با تورم؛ افراد چگونه خود را نجات دهند؟
اصولا بعد از افزایش تورم، دولت‌ها تلاش می‌کنند با روش‌های مختلف و سیاست‌های انقباضی متفاوت با این معضل اقتصادی مقابله کنند یا گاهی تصمیم به افزایش حقوق و دستمزدها می‌گیرند که بعضی‌اوقات حتی باعث تشدید تورم می‌شود. اما افراد عادی چطور می‌توانند قدرت خرید خود را در مقابل افزایش قیمت‌ها حفظ کنند و متضرر نشوند؟
یکی از روش‌هایی که شما می‌توانید خود را در مقابل تورم ایمن کنید این است که هرگز نباید پس‌انداز خود را به صورت پول نقد نگه‌داری کنید و باید آن را با نرخی بیشتر از نرخ تورم، سرمایه‌گذاری کنید. برای مثال اگر تورم ۱۰ درصد باشد و شما سرمایه‌گذاری‌ایی با نرخ ۸ درصد کنید باز هم ۲ درصد از قدرت خرید خود را از دست داده‌اید. یکی از ساده‌ترین روش‌ها، خرید ارزهای دیگر کشورها است که تورم کم‌تری نسبت به واحد پول شما دارد و به این صورت شما را در مقابل کاهش ارزش واحد پول فعلی حفظ می‌کند مثل دلار و یورو که نرخ تورم کم‌تری نسبت به ریال دارد. دیگر روش رایج که افراد علاقه‌مند هستند خرید فلزات گران‌بها مثل طلا است. البته با وجود اینکه این دو روش بیشتر در بین عموم مورد استقبال قرار می‌گیرد اما به خاطر عرضه‌ی گسترده واحد پول رایج کشور و تقاضای بیشتر برای این دسته از دارایی‌ها، ناخواسته باعث تشدید بیشتر تورم در کشور می‌شوند برای همین اقتصاددانان در این شرایط راه‌حل سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را ارائه می‌دهند.
شما می‌توانید در بازار سرمایه ورود کنید و روی سهام شرکت‌های خوب سرمایه‌گذاری کنید. اما قابل توجه است که بازار سهام و بورس میتواند ریسکی باشد و به دلیل نوسانات بیشتری که دارد شما باید توانایی مالی و عاطفی برای تحمل بالا و پایین شدن قیمت‌ها را داشته باشید. همچنین راه دیگری که میتواند پس‌انداز نقد شما را از کاهش ارزش حفظ کند خرید اموال منقول و غیرمنقول از جمله زمین، خانه، ماشین،… است. منطقی است که شما در زمان تورم با پولی که برای رهن خانهای در نظر گرفته‌اید، در محله‌ای ارزان‌تر، خانهای کوچک‌تر را خریداری کنید. چرا که با تداورم تورم، شما اگر بخواهید مستاجر باشید، سال بعد باید مبلغ بیشتری بابت رهن همان خانه پرداخت کنید اما در صورتی که اگر خانه بخرید، تدارم تورم باعث افزایش ارزش دارایی شما می‌شود و مسکنی که خریداری کردید، گران‌تر می‌شود. املاک و مستغلات یکی از بهترین پوشش‌های تورم هستند
جمع‌بندی
با توجه به اینکه تورم در چهار دهه گذشته افزایش یافته و در حال حاضر شدت بیشتری نیز پیدا کرده است؛ اقتصاددانان در حال بحث هستند که کدام گروه بیشتر از تورم آسیب می‌بیند، فقرا یا ثروتمندان؟ وقتی قیمت اجناس افزایش دارد، هزینه زندگی بالا می‌رود و قدرت خرید افراد با کاهش روبه‌رو می‌شود. در این حالت درآمد “واقعی” افراد کاهش می‌یابد و زندگی دشوار می‌شود. اما این سناریو شامل همه‌ی قشرهای جامعه نیست. در این مقاله به بررسی و توضیح این موضوع پرداختیم که چگونه تورم میتواند مالیات ثروتمندان از تهی‌دستان باشد.
