جایگاه بلاکچین اتریوم اکنون به گونه‌ای است که شاید تصور اینکه پروژه‌ای بتواند با آن رقابت کند کار سختی باشد. اما به هر حال در دنیای بلاکچین و فناوری‌های نوین هیچ چیز غیر ممکن نیست. در سال‌های گذشته پروژه‌های زیادی راه اندازی شدند که برخی از کارشناسان از آن به عنوان قاتل اتریوم (ETH Killer) نام بردند اما به‌مرورزمان دچار مشکلاتی شدند که باعث شد نتوانند در برابر اتریوم عرض اندام کنند. اما اکنون که در سال ۲۰۲۳ قرار داریم، می‌توان به برخی از پروژه‌های آینده دار اشاره کرد که می‌توانند در ادامه به یک رقیب مهم برای اتریوم تبدیل شوند. در این مقاله قصد داریم به رقبای اتریوم اشاره کنیم و ببینیم که آیا پروژه‌ای قدرت کافی برای به خطر انداختن جایگاه اتریوم را دارد یا خیر؛ با بیتفا همراه باشید.
مهم‌ترین رقبای اتریوم
زمانی که می‌خواهیم برای اتریوم رقیبی پیدا کنیم باید به نکاتی توجه کنیم که شاید شبکه اتریوم در آن ضعف‌هایی داشته باشد و رقبایی را باید پیدا کنیم که برخی از کارکردهای دنیای بلاکچین را بهتر از اتریوم انجام می‌دهند و یا قصد دارند در آینده به این مرحله برسند. به همین منظور لازم است ابتدا با چالش‌های اتریوم در حال حاضر آشنا شویم و ببینیم که آیا رقیب‌هایش توانایی این را دارند که این چالش‌ها را برطرف کنند یا خیر.
در یک مقاله تقریباً جامع با عنوان چالش‌های پیش روی دومین رمز ارز بزرگ بازار کریپتو سعی کردیم به مهم‌ترین مسائلی که اتریوم اکنون درگیر آن‌ها است و برخی از راه حل‌های موجود اشاره کنیم. در اینجا اگر بخواهیم به صورت خلاصه به آن موارد اشاره کنیم می‌توانیم از مواردی مانند چالش‌های موجود در پلتفرم‌های استیکینگ اتریوم و احتمال تسلط پیدا کردن لیدوفایننس (Lido Finance) بر این حوزه، افزایش عرضه اتریوم و تلاش برای کنترل عرضه آن و در نهایت کنترل قراردادهای هوشمند و افزایش امنیت در شبکه‌های لایه ۲ و پل‌های اتریوم یاد کنیم.
به این موارد باید نکاتی مانند مقیاس پذیری نسبتاً پایین شبکه اصلی اتریوم، افزایش کارمزدهای معاملاتی یا همان گس فی اتریوم و نگرانی‌های موجود در مورد حریم خصوصی کاربران در تعامل با نودهای اعتبارسنج را نیز اضافه کنیم که به عقیده بسیاری از کارشناسان می‌تواند در ادامه راه اتریوم مشکلات قابل توجهی را برای کاربران این ارز دیجیتال پرطرف‌دار ایجاد کند.
در ادامه مقاله به بررسی رقبای بلاکچین اتریوم می‌پردازیم و دلیل انتخاب خود را نیز به اختصار توضیح خواهیم داد تا بیشتر با این پروژه‌ها آشنا شوید. لازم است به این نکته نیز اشاره کنیم که ترتیب خاصی برای قرار گرفتن این پروژه‌ها لحاظ نشده و از نظر اهمیت شرایط تقریباً یکسانی دارند.
تقابل کاردانو و اتریوم در فضای بلاکچین
کاردانو یک پروتکل بلاکچین منبع باز است که برای ساختن برنامه‌های قابل اجرا در بلاکچین طراحی شده است. کاردانو از یک پروتکل دو لایه تشکیل شده است: لایه حساب‌های کاربری و لایه کنترل‌کننده هوشمند. لایه حساب‌های کاربری مسئول مدیریت تراکنش‌ها و موجودی‌های حساب‌ها است. لایه کنترل‌کننده هوشمند به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهد تا برنامه‌های قابل اجرا را در بلاکچین پیاده‌سازی کنند.
استفاده از مدل بهینه اثبات سهام در شبکه کاردانو
بلاکچین کاردانو از مکانیزم اجماع اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کند. تا قبل از رویداد مرج، اتریوم از مکانیزم اجماع اثبات کار استفاده می‌کرد که باعث می‌شد کاردانو یک مزیت بسیار قوی در برابر اتریوم داشته باشد. با اینکه بنیان گذار کاردانو، چارلز هاسکینسون پس از اجرای موفقیت آمیز آپدیت تاریخی مرج به توسعه دهندگان اتریوم تبریک گفت، اما همچنان معتقد است که مدل استفاده شده در شبکه اثبات کاردانو عملکرد بهتری نسبت به شبکه PoS اتریوم دارد.
هاسکینسون معتقد است که بلاکچین کاردانو به دلیل استفاده از الگوریتم Ouroboros می‌تواند با مصرف کمتر انرژی عملکرد بهتری نسبت به شبکه اتریوم داشته باشد. همچنین قابلیت تعامل ساده‌تر بلاکچین کاردانو با سایر بلاکچین‌ها باعث شده تا چارلز هاسکینسون و برخی از کارشناسان اعتقاد داشته باشند که شبکه کاردانو می‌تواند قابلیت‌های بهتری را در اختیار کاربران قرار دهد. در یک نگاه کلی باید گفت با اینکه کاردانو توانسته در برخی موارد عملکرد بهتری از اتریوم داشته باشد، اما همچنان میزان اپلیکیشن‌های بلاکچینی که شبکه اتریوم از آن پشتیبانی می‌کند بسیار بیشتر از کاردانو است.
افزایش کاربردهای کاردانو در وب ۳.۰
شبکه کاردانو در سال‌های اخیر تمرکز خود را بر روی افزایش کاربردهای اقتصادی مبتنی بر وب ۳.۰ و کاربردهای بلاکچین قرار داده و توانسته جامعه کاربری خوبی را گردآوری کند. حال باید دید در ادامه می‌تواند با گسترده‌تر کردن خدمات خود به یک رقیب قدرتمندتر برای اتریوم تبدیل شود یا خیر.
بلاکچین سولانا؛ یکی از مقیاس‌پذیر ترین‌ها
شبکه سولانا از ابتدای پیدایش تمرکز خود را بر افزایش مقیاس پذیری و مقرون به‌صرفه بودن برای تمامی کاربران قرار داده بود. کارمزدهای پایین در این شبکه باعث شد تا بسیار از کاربرانی که توانایی انجام تراکنش‌های زیاد در شبکه اتریوم را ندارند از سولانا استفاده کنند. البته همین تراکنش‌های پایین بارها برای نودهای اعتبارسنج شبکه مشکلاتی ایجاد کرد و شاهد چند مورد قطعی سراسری در این بلاکچین بودیم.
سولانا با استفاده از روش‌های نوآورانه‌ای مانند مکانیزم اجماع اثبات تاریخچه (Proof of History) سرعت بالایی را در تراکنش‌هایش ایجاد کرد. در حال حاضر سولانا می‌تواند تا ۶۵ هزار تراکنش در ثانیه را پردازش کند که تعداد بسیار قابل توجهی است. علاوه بر این مکانیزم PoH بر افزایش امنیت این بلاکچین نیز تاثیر مثبت داشته و توانسته آن را به یکی از قابل اعتمادترین بلاکچین‌های موجود تبدیل کند. البته برخی از مشکلات امنیتی ایجاد شده در ابتدا باعث شد تا سولانا مورد حمله هکرها قرار بگیرد اما تیم توسعه دهنده آن توانست نقطه ضعف‌های موجود را برطرف کند.
سولانا در ابتدای پیدایش عملکرد بسیار خیره‌کننده‌ای داشت و با وعده‌های جذابی که به کاربرانش داده بود بسیاری معتقد بودند قطعاً به زودی جایگاه اتریوم را تصاحب خواهد کرد. اما پس از گذشت مدتی مشکلاتی که در زیرساخت این شبکه ایجاد شد جلوی پیشرفت آن را گرفت. این فراز و فرود را به خوبی در نمودار کوین این شبکه یعنی رمز ارز سولانا مشاهده می‌کنید.
پولکادات؛ مجموعه‌ای از بلاکچین‌های کاربردی
شبکه پولکادات (Polkadot) یک شبکه بلاکچین متن باز است که به عنوان یک پلتفرم ارتباطی بین زنجیره‌های مختلف عمل می‌کند. این شبکه توسط یکی از هم بنیان گذاران اتریوم، گاوین وود (Gavin Wood) تأسیس شده است و هدف اصلی آن ایجاد ارتباط بین زنجیره‌های مختلف بلاکچینی با استفاده از تکنولوژی پاراچین‌های متعدد است.
شبکه پولکادات قابلیت‌های فراوانی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به امکان انتقال داده‌ها در بستر بلاکچین، سفارشی کردن زنجیره‌های بلاکچینی، پشتیبانی از قراردادهای هوشمند، dAppها و همچنین اجرای توکن‌های غیر مثلی (ان اف تی – NFT) اشاره کرد. پولکادات به عنوان یک شبکه بلاکچینی جدید، قابلیت‌هایی را به کاربران خود ارائه می‌کند که در شبکه‌های قبلی وجود نداشته است. به عنوان مثال کاربران این شبکه می‌توانند به طور مستقل زنجیره‌های بلاکچینی مخصوص به خود را ایجاد و مدیریت کنند. همچنین این امکان برای این پاراچین‌های اختصاصی وجود دارد که به طور هم‌زمان با زنجیره‌های دیگر تعامل داشته باشد.
حراج پاراچین‌های پولکادات توانست در مقطعی تبلیغات گسترده و مثبتی را برای این شبکه نوظهور ایجاد کند. پس از آن اما از تب و تاب هیجانی اولیه کاربرانش کاسته شد ولی هنوز هم توسعه این شبکه و روند روبه‌رشد آن ادامه پیدا کرده است.
بلاکچین اولانچ
شبکه‌ی اولانچ (Avalanche) یک شبکه‌ی بلاکچین است که در سال ۲۰۲۱ به صورت رسمی راه‌اندازی شد. این شبکه با هدف ارائه‌ی یک بستر امن و قابل اعتماد برای تبادل داده‌ها و ارزهای دیجیتالی طراحی شده است. این شبکه یک پلتفرم متن باز است که به منظور راه اندازی بلاکچین‌های سفارشی و تعاملی و همچنین اجرای اپلیکیشن‌های غیر متمرکز طراحی شده و در بین شبکه‌های موجود عملکرد بسیار خوبی از خود نشان داده است.
سرعت بالای اولانچ در انجام تراکنش‌ها
اولانچ با سرعت بالا، هزینه کمتر کارمزد تراکنش‌ها و قابلیت اجرای تراکنش‌های خصوصی، می‌تواند نسبت به اتریوم جذابیت بیشتری برای کاربران داشته باشد. همچنین، اولانچ قابلیت ارتباط با زنجیره‌های بلاکچین دیگر را نیز دارد که این ویژگی نیز به عنوان یک مزیت برای اولانچ محسوب می‌شود.
در مواردی که اولانچ بهتر از اتریوم عمل کرده است، می‌توان به سرعت بالای انجام تراکنش‌ها، هزینه کمتر برای تراکنش‌ها و قابلیت انجام تراکنش‌های خصوصی اشاره کرد. همچنین، اولانچ قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را دارد و توانایی پشتیبانی از توکن‌های ERC-20 را نیز دارد.
کاربردهای اولانچ در حوزه دیفای
به لیست قابلیت‌های بلندبالای اولانچ باید پشتیبانی از توکن‌های NFT و پروتکل‌های مالی غیر متمرکز (دیفای – DeFi) را نیز اضافه کرد. البته از نقاط ضعف اولانچ می‌توان به جامعه کاربری کوچک و عدم وجود پشتیبانی کافی در این جامعه اشاره کرد که باعث می‌شود توسعه آن به کندی صورت بگیرد، اما این شبکه آینده به نظر درخشانی دارد و نشان داده که پتانسیل این را دارد که به‌مرورزمان بهتر شود.
شبکه الگورند
الگورند (Algorand) یک شبکه بلاکچینی است که در سال ۲۰۱۸ توسط تیمی از توسعه دهندگان برای اولین بار معرفی شد. الگورند به عنوان یک شبکه بلاکچینی متمرکز، قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند و ارسال تراکنش‌های پولی را داراست. هدف اصلی الگورند، ایجاد یک شبکه غیر متمرکز با سرعت بالا، مقرون به صرفه و امن است.
استفاده از اثبات سهام خالص
الگورند از الگوریتم اثبات سهام خالص (PPoS) برای انجام تراکنش‌ها و تأیید بلاک‌های جدید استفاده می‌کند. این الگوریتم باعث مصرف کمتر انرژی و کاهش هزینه‌های مربوط به استخراج بلاک می‌شود. همچنین، دیگر قابلیت مهم الگورند این است که می‌تواند با شبکه‌های بلاکچینی دیگر ارتباط تعاملی برقرار کند.
مقایسه جامعه کاربری الگورند و اتریوم
در مقایسه با شبکه بلاکچینی اتریوم، الگورند قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را داراست اما تعداد توسعه دهندگان و جامعه کاربری آن کمتر است. همچنین، الگورند در حال حاضر به عنوان یک شبکه نسبتاً جوان، هنوز به مراحل توسعه و بهبود بیشتر نیاز دارد. البته روند توسعه آن تا کنون به خوبی صورت گرفته و نشان داده که می‌تواند در میان رقبای قدرتمند حوزه بلاکچین حرف‌های مهمی برای گفتن داشته باشد.
تا اینجای مقاله اطلاعاتی در مورد رقبای موجود برای بلاکچین اتریوم ارائه دادیم. اما نکته‌ای که برخی از کارشناسان به آن اشاره می‌کنند این است که اکنون شبکه‌های لایه دو اتریوم توانایی‌ها و قابلیت‌های بسیار خوبی از خود به نمایش گذاشته‌اند و از بسیاری از بلاکچین‌های لایه یک عملکرد بهتری به ثبت رسانده‌اند!
در قسمت پایانی مقاله سعی می‌کنیم به این مسئله اشاره کنیم.
شبکه‌های لایه دو؛ شاید مهم‌ترین برگ برنده اتریوم در دنیای بلاکچین!
بر اساس اطلاعات موجود، فارغ از چالش‌هایی که برای اتریوم وجود دارد، این شبکه هنوز محبوب‌ترین و پرکاربردترین بلاکچین فضای کریپتو به شمار می‌رود. شبکه‌های لایه دو اتریوم مانند آربیتروم، آپتیمیزم و بیس توانسته‌اند در ماه‌های اخیر سرمایه‌های قابل توجهی را به خود جذب کنند.
ارزش سرمایه‌های قفل شده در شبکه‌های لایه دو رو به افزایش است
البته از نظر ارزش بازار هنوز شبکه‌هایی مانند سولانا و یا اولانچ که به ترتیب ۸.۸ و ۳.۲۷ میلیارد دلار سرمایه قفل شده (TVL) در اختیار دارند، با اکثر شبکه‌های لایه دو فاصله زیادی ایجاد کرده‌اند. شبکه آربیتروم با ۱.۱۷ میلیارد دلار در رتبه یک و پس از آن آپتیمیزم با ۱.۰۶ میلیارد دلار سرمایه در رتبه دوم برترین شبکه‌های لایه ۲ اتریوم از نظر میزان سرمایه قفل شده قرار دارد. پس از این دو شبکه، پلتفرم غیر متمرکز بیس قرار دارد که با گذشت کمتر از ۳ ماه از فعالیتش به ۵۳۰ میلیارد دلار سرمایه تحت مدیریت رسیده است.
رشد خیره کننده پلتفرم بیس اگر با این روند ادامه پیدا کند بعید نیست که در سال‌های آینده به یک رقیب اصلی برای سایر بلاکچین‌های لایه یک تبدیل شود. اکنون اما در شرایط فعلی هنوز نمی‌توان شبکه‌های لایه ۲ را تهدیدی جدی برای رقبای اتریوم دانست و همچنان می‌توان به رشد آن‌ها امید داشت.
مقرون به صرفه بودن شبکه‌های لایه دو
شبکه‌های لایه دو اتریوم با هدف افزایش مقیاس پذیری توانسته‌اند هزینه نهایی کاربران را کاهش دهند. میزان گس فی در این شبکه‌ها بسیار کمتر از شبکه اصلی اتریوم است و همین مسئله باعث شده تا کاربران زیادی به استفاده از آن‌ها روی بیاورند. شبکه پالیگان یکی از موفق‌ترین شبکه‌های لایه دو اتریوم محسوب می‌شود که توانسته با کاهش کارمزدها نقش پررنگی در تعاملات بلاکچینی کاربران ایفا کند. فعالیت این شبکه در دنیای NFTها نیز یکی از مهم‌ترین دلایل رشد و گسترده‌تر شدن آن است و به نظر می‌رسد در ادامه می‌تواند در سایر حوزه‌های وب ۳.۰ نیز عملکرد خوبی داشته باشد.
حریفان اتریوم شانسی برای پیروزی دارند؟!
در قسمت انتهایی این مقاله سعی می‌کنیم به نکاتی اشاره کنیم که می‌تواند در بررسی رقبیان اتریوم دید بهتری به شما بدهد. تا اینجا متوجه شدیم که بلاکچین اتریوم در برخی از موارد دچار ضعف‌هایی هست و نیاز دارد تا در آینده روی توسعه خود بیشتر زمان بگذارد. اما این چالش‌ها به نحوی نیست که کاربران شبکه مجاب شوند استفاده از آن را کنار بگذارند.
شبکه‌های بلاکچینی دیگر که سعی دارند با اتریوم رقابت کنند نیز هنوز نتوانسته‌اند کابردهای فراوان اتریوم را در خود جای دهند. مهم‌ترین مزیت اتریوم برای کاربران اکنون استفاده‌های آن در دنیای دیفای، نرم افزارهای بلاکچینی و سایر حوزه‌های غیر متمرکز است. پس طرف‌داران اتریوم هنوز می‌توانند به آینده آن و بهتر شدن این شبکه امیدوار باشند.
