توکن های ریبس ( rebase token) یا همان توکن‌هایی با عرضه منعطف (elastic supply token) یک دسته از رمزارزها در حوزه ی دیفای هستند که مانند استیبل کوین‌ها ارزش دارایی شما را ثابت نگه می‌دارند اما با این تفاوت که عرضه‌ی آنها به صورت الگوریتمی تنظیم می شود تا قیمت دارایی شما ثابت بماند. در ادامه‌ی مقاله بیشتر به این نوع از ارزهای دیجیتال میپردازیم.
توکن‌های ریبیس (Rebease Token) چطور عمل میکنند؟
ریبس توکن که به اسم توکن عرضه پرکشش هم شناخته میشود از محصولات سیستم مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای (DeFi) است که مشابه به استیبل کوین‌ها، به یک دارایی دیگر وابسته هستند اما به جای استفاده از ذخایر برای ثابت نگه داشتن قیمت، از فرایند تغییردر عرضه استفاده میکنند که به این مکانیزم ریبیسینگ (rebasing) می‌گویند. و به این صورت شما را از نوسانات منفی و مثبت بازار حفظ میکنند و با ثابت نگه داشتن ارزش دارایی از طرق تغییر در عرضه، به شما کمک میکنند ریسک کم‌تری در بازار رمزارزها متحمل شوید.
برای مثال فرض کنید شما ۵ واحد از یک ریبیس توکن به ارزش ۱۰ دلار خریداری کرده‌اید حال با کاهش قیمت اون دارایی، این سیستم برای ثابت نگه داشتن ارزش دارایی شما و هدف قیمتی خود ، با کاهش عرضه از طریق توکن سوزی (Token Burning) سعی در افزایش قیمت خواهد داشت که این کاهش عرضه به نسبت در زمان ریبیسینگ در کیف پول شما هم اعمال خواهد شد تا با منظق عرضه و تقاضا ارزش دارایی شما را در ۱۰ دلار ثابت نگه دارد. همچنین برعکس، اگر قیمت آن ریبیس توکن افزایش داشته باشد، سیستم با تولید توکن‌ها، عرضه را افزایش میدهد تا با بیشتر شدن عرضه، قیمت کاهش یابد و ارزش دارایی شما ثابت بماند.
در مثالی دیگر فرض کنید ارزX دارای یک میلیون توکن در گردش است. من به عنوان یک سرمایه گذار بزرگ، ۱۰ درصد عرضه یا ۱۰۰,۰۰۰ توکن خریداری و در کیف پول خود نگه‌داری می‌کنم. این پروژه دارای ویژگی ریبیسینگ (rebasing) است و هر روز تعداد توکن های خود را ۱۰ درصد افزایش میدهد. پس از یک روز، تعداد توکن‌های در گردش به ۱.۱ میلیون افزایش می یابد و دارایی های من به ۱۱۰,۰۰۰ افزایش می یابد. در واقع به تعداد ۱۰,۰۰۰ توکن به کیف‌پول من اضافه شد، و هنوز دارایی من، ۱۰ درصد عرضه کل است. روز دوم، عرضه مجدداً افزایش می‌یابد، به عدد ۱.۲۱ میلیون می‌رسد. من اکنون ۱۲۱,۰۰۰ توکن دارم و ۱۱,۰۰۰ توکن به موجودی من اضافه شد، به این معنی که هنوز ۱۰ درصد از عرضه کلی را در اختیار دارم. این امر جهت حفظ هدف قیمتی آن ارز می‌باشد. و عرضه کل پروژه به گونه‌ای تنظیم میشود که با افزایش قیمت، عرضه نیز به همان نسبت افزایش یابدو به دنبال افزایش عرضه، ارزش هر توکن کاهش می‌یابد. به همین ترتیب، با کاهش قیمت، عرضه کل پروژه به همین ترتیب کاهش می یابد تا قیمت به سمت بالا حرکت کند و قیمت در محدوده ثابتی بماند. همان‌طور که می بینید، منطق عرضه و تقاضا در اینجا اعمال میشود تا کل عرضه توکن پروژه را هدایت کند.
بنابریان اگر از توکن‌های ریبیس خریداری کردید و دیدید که تعداد توکن‌های شما تغییر کرده است، نگران نشوید. پای هیچ دزدی در میان نیست! سیستم ریبیسینگ (rebasing) به طور خودکارمعمولا هر ۸ ساعت (هر پروژه زمان مختص به خود را دارد) توکن‌های در گردش را می‌سوزانند یا به اصطلاح Burn میکنند و یا توکن های جدید را به عرضه در گردش اضافه میکنند و باعث تغییر تعداد توکن‌ها میشود. در واقع هدف ریبیسینگ این است که نسبت دارایی تحت مالکیت شما نسبت به کل عرضه این توکن تغییر نکند. عرضه یک توکن می تواند بر اساس قیمت فعلی یک توکن، زمانی که Rebasing اتفاق می افتد، به صورت الگوریتمی کاهش یا افزایش یابد. به همین علت به آنها توکن‌هایی با عرضه منعطف نیز می‌گویند.
اکثر توکن‌های ریبیس توسط سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز (DAOs) اداره می‌شوند. DAO یکی از هیجان‌انگیزترین ویژگی‌های دنیای DeFi است، چرا که یک نهاد بدون رهبری مرکزی است و توسط کاربرانش مدیریت میشود.
امکان ردیابی در توکن های ریبیس (Rebease Token)
ردیابی توکن‌های ریبیس (Rebase) تقریبا غیرممکن است. چرا که آنها از طریق ارسال یا دریافت تأیید شده در زنجیره بلوکی توزیع نمی‌شوند. اگر شما صاحب یکی از توکن‌های دارای موجودی منعطف هستید و بخواهید تراکنش‌ها و آدرس خود در یک اسکنر بلاکچین نگاهی بیندازید و بررسی کنید، هیچ تراکنش ورودی یا خروجی را نمی‌بینید که تغییرات توکن‌هایی را که در کیف پول کم و زیاد میشود را محاسبه کند برای همین این دسته از رمزارزها در حال حاضر در اکثر حوزه‌های مالیاتی منطقه خاکستری هستند.
ریسک سرمایه گذاری در توکن های ریبیس (Rebease Token)
سرمایه گذاری دراین دسته از ارزهای دیجیتال می تواند ریسک‌هایی به همراه داشته باشد. مثال فرض کنید قیمت ریبیس توکنی که خریداری کردید کاهش داشته باشد، طبق الگوریتم در زمان ریبیسینگ هم‌زمان با کاهش کل عرضه آن توکن، تعداد ارزهای شما نیز همراه با کل عرضه کم میشود. حال فرض کنید بنا بر استثنائاتی سیستم عرضه-تقاضا ظبق پیش‌بینی عمل نکند و با کاهش عرض، قیمت نه تنها افزایش نیابد بلکه مجدد کاهش پیدا کند. در این صورت، نه تنها از کاهش قیمت توکن ضرر می‌کنید، بلکه پس از هر ریبیسینگ، تعداد توکن‌های شما نیز کمتر و کمترمیشود! اما توجه داشته باشید که این اتفاق اگر در حالت برعکس رخ دهد، شما می‌تونید سودهای خوبی کنید.
مورد دیگر این است که ارزهای ریبیس هنوز آزمایشی هستند و هنوز آسیب‌پذیر هستند. به گفته شرکت بایننس (Binance)، این توکن‌ها برای سرمایه‌گذاری بسیار پرخطر و ریسکی هستند و افراد فقط در صورتی باید روی آنها سرمایه گذاری کنند که کاملاً درمورد سیستم والگوریتم این رمزارزها آشنایی داشته باشند. همچنین افراد باید متوجه باشند که نگاه کردن به نمودارهای قیمت برای تحلیل چندان سودمند نخواهد بود، زیرا تعداد توکن‌های شماره همواره در حال تغییر خواهد بود. و داده های قیمت توکن های ریبیس چندان مهم نیستند چرا که آنها می توانند داده های قیمت را به هر طریقی که می خواهند دستکاری کنند زیرا کنترل کاملی بر عرضه در گردش دارند.
چطور از توکن های ریبس (Rebease Token) سود کسب کنیم؟
همان‌طور که در مبحث ریسک‌های ریبس توکن گفته شد گاهی ممکن است افزایش و کاهش عرضه منجر به هدایت قیمت به سمت هدف نشود. ممکن شما یکی از ارزهای ریبیس را خریداری کنید و شاهد افزایش قیمت آن باشید. در این صورت در زمان ریبیسینگ طبق الگوریتم، برای کاهش قیمت به حالت قبل، عرضه آن توکن افزایش پیدا میکند و موجودی کیف پول شما بیشتر میشود. حال ممکن است استثنائا این افزایش عرضه، منجر به کاهش قیمت نشود و آن ارز به افزایش قیمت خود ادامه دهد که در این صورت شما نه تنها از افزایش قیمت ریبیس توکن خود سودمند می‌شوید، بلکه در هر ریبیسینگ، تعداد ارزهای شما نیز افزایش می‌یابد.
مکانیزم ریبیسینگ در فرایند استیک کردن
ریبیسینگ فرآیند کاهش و افزایش عرضه در گردش دارایی، جهت کنترل قیمت آن است. و در واقع با تغییر کل عرضه توکن‌ها، ثبات قیمت را حفظ می کند. این مکانیزم در فرایند استیک یا همان سپرده گذاری نیز استفاده میشود. و افراد میتوانند از پاداش ریبیس در فرایند استیکینگ بهره‌مند شوند. برای مثال پروژه Olympus DAO و بسیاری از فورک‌های این پروژه، مانند Wonderland Money، از روش خاصی برای توزیع پاداش‌های ریبیس به دارندگان توکن استفاده کرده‌اند. دارندگان توکن در این پروژه‌ها باید توکن‌های خود را استیک کنند و در ازای آن، توکن نماینده‌ای به آنها داده میشود که سوددهی آن به شیوه‌ی ریبیس می‌باشد.
دو نمونه از توکن های ریبیس (Rebease Token)
در ادامه مقاله به معرفی دو نمونه از معروف‌ترین توکن‌های ریبیس یا توکن عرضه پرکشش (Elastic supply token) از جمله الیمپوس دائو (Olympus DAO)، امپل‌فورث (Ampleforth) میپردازیم. حتما قبل از هرگونه سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها، ریسک‌های موجود رو بررسی کنید و با آگاهی کامل تصمیم بگیرید.
الیمپوس دائو (Olympus DAO) – رمزارز OHM
این پروژه در مارس ۲۰۲۱ در شبکه اتریوم توسط تیمی به رهبری “زئوس” راه اندازی شد. الیمپوس دائو (Olympus DAO) یک پروتکل غیر متمرکز ارزِ ذخیره‌ای (Reserve Currency) با ارزدیجیتال OHM است. این پروژه همان‌طور که از نام‌ش مشخص است یک سازمان خودگردان غیر متمرکز (DAO) است و دارندگاه توکن OHM توانایی رای برای تصمیم‌گیری در مورد آینده پلتفرم را دارند. همچنین ارزش ارز OHM از طریق Protocol Controlled Value (کنترل ارزش توسط پروتکل) مدیریت میشود. به این صورت که این ارز توسط خزانه‌ای از دارایی‌های رمزنگاری از جمله DAI و FRAX پشتیبانی میشود.
شما با استیک کردن ارز OHM، پاداش خود را به صورت ریبیس دریافت می‌کنید. پاداش ریبیس شما هر ۲۲۰۰ بلاک اتریوم (۸ ساعت) به صورت تضمینی به شما تعلق می‌گیرد (تا زمانیکه معادل یک DAI در خزانه‌داری وجود داشته باشد.) زمانیکه شما OHM را استیک می‌کنید، در واقع دارایی شما قفل میشود ولی به همان مقدار ارز sOHM دریافت می‌کنید. تعادل sOHM شما به طور خودکار در پایان هر دوره تغییر میکند. توکن جدید sOHM قابل انتقال و با سایر پروتکل‌های DeFi قابل ترکیب است. و هنگامی که شما ارزهای خود را از استیک خارج می‌کنید، sOHM سوزانده میشود و به همان مقدار مساوی OHM های خو را دریافت می‌کنید.
پروژه امپل‌فورث (Ampleforth)
پروتکل Ampleforth، یکی دیگر از پروژه‌های حوزه توکن‌های ریبیس می‌باشد که در بلاکچین اتریوم پیاده‌سازی شده است. توکن این پروژه AMPL نام دارد. این توکن عرضه منعطف دارد و با نوسان قیمت، عرضه‌ی خود را هر ۲۴ ساعت یک بار ساعت ۰۰:۳۰ شب به وقت تهران تغییر میدهد تا از هدف قیمتی خود یعنی ۱ دلار دور نشود. برای مثال، اگر شما یک توکن AMPL داشته باشد، و قیمت آن دو برابر یعنی به ۲ دلار تبدیل شود، با افزایش عرضه در طول دوره تغییر قیمت مواجه خواهید شد. یعنی ۱ توکن AMPL شما به ۰.۵ توکن AMPL کاهش می‌یابد، اما ارزش آن همچنان ۱ دلار خواهد بود زیرا چرا که AMPLE اکنون ۲ دلار ارزش دارد.
جمع بندی
توکن های ریبس ( rebase token) یا همان توکن‌هایی با عرضه منعطف (elastic supply token) که به اسم توکن عرضه پر کشش هم شناخته می‌شوند دسته‌ای از ارزهای دیجیتال هستند که به صورت الگوریتمی وخودکار عرضه در گردش آنها با توجه به نوسانات قیمت، کاهش یا افزایش می‌یابد. توکن های ریبیس تا حدودی شبیه به استیبل‌کوین‌ها هستند، به این معنا که هر دو هدف قیمتی دارند. اما با این تفاوت که آنها برخلاف استیبل کوین‌ها، عرضه‌ای کشسان دارند، به این معنا که عرضه در گردش مطابق با عرضه و تقاضا تنظیم میشود، بدون اینکه ارزش توکن‌ها در کیف پول کاربران تغییر کند. در این مقاله به توضیح جامع این دسته از ارزهای دیجیتال، خطرات و روش‌های کسب سود از آنها و معرفی چند نمونه از توکن‌های ریبیس پرداختیم.
