اندیکاتور ATR چیست؟ آموزش نوسان گیری با Average True Range

یکی از مهمترین چالشهای بازارهای پر نوسانی مانند بازار ارزهای دیجیتال، پیش بینی روند قیمتها است. اندیکاتور ATR (Average True Range) یکی از ابزارهای تحلیل تکنیکال است که این چالش را برای شما حل میکند. این اندیکاتور به شما نشان میدهد که یک دارایی چقدر نوسان دارد و کمک میکند تا تصمیمات بهتری در بازار بگیرید. اندیکاتور ATR نهتنها برای شناسایی میزان نوسانات بازار مفید است، بلکه ابزار قدرتمندی برای تنظیم حد ضرر و شناسایی فرصتهای مناسب معاملاتی نیز به شمار میآید. در ادامه، با این اندیکاتور بیشتر آشنا میشویم و روشهای کاربردی برای نوسانگیری با آن را بررسی میکنیم. پس با ما همراه باشید.
اندیکاتور ATR چیست؟
اندیکاتور ATR یک ابزار تحلیل تکنیکال است که توسط ولز وایلدر (J. Welles Wilder) طراحی شده و برای اندازهگیری میزان نوسانات قیمت در بازار به کار میرود. این اندیکاتور به شما کمک میکند تا متوجه شوید یک دارایی در بازه زمانی مشخص چقدر نوسان داشته است. برخلاف برخی ابزارهای دیگر، ATR به شما جهت حرکت قیمت را نشان نمیدهد، بلکه فقط میزان تغییرات یا همان نوسان بازار را مشخص میکند.
مبنای محاسبه ATR از تفاوت بین بالاترین و پایینترین قیمت، یا فاصله قیمت بسته شدن روز قبل با بالاترین یا پایینترین قیمت روز جاری استفاده میکند. مقدار بالای ATR نشاندهنده نوسانات شدید در بازار است، در حالی که مقدار پایین آن آرام بودن بازار را نشان میدهد.
این اندیکاتور بیشتر توسط معاملهگران برای تنظیم دقیق حد ضرر یا استاپ لاس (Stop Loss) یا شناسایی نقاط ورود و خروج استفاده میشود، زیرا در شرایط نوسانی میتوان محدوده مناسبتری برای معاملات تعیین کرد. اندیکاتور ATR برای بازارهای ناپایدار مانند فارکس یا کریپتوکارنسی بسیار کاربردی است و به معاملهگران کمک میکند تا بهتر با تغییرات غیرمنتظره بازار سازگار شوند.
کاربرد اندیکاتور ATR در معاملات ارزهای دیجیتال
اندیکاتور ATR در معاملات ارزهای دیجیتال کاربردهای زیادی دارد که در ادامه به مهمترین آنها اشاره میکنیم:
تشخیص نوسانات بازار
اندیکاتور ATR به تریدر کمک میکند تا نوسانات قیمت یک ارز دیجیتال در بازه زمانی مشخص را بررسی کند. مقدار بالای ATR نشاندهنده نوسانات زیاد و تغییرات قیمتی شدید است، در حالی که مقدار پایین آن بیانگر آرامش نسبی در بازار خواهد بود. معاملهگران میتوانند با تحلیل این دادهها تصمیم بگیرند که آیا بازار برای معامله مناسب است یا خیر. بهعنوان مثال، اگر ATR بالا باشد، فرصتهای بیشتری برای نوسانگیری وجود دارد، اما ریسک معامله هم بیشتر میشود.
تنظیم حد ضرر
یکی از کاربردهای اصلی اندیکاتور ATR در معاملات ارزهای دیجیتال، تعیین یا تنظیم حد ضرر است. در بازار ارز دیجیتال به دلیل نوسانات بالا حد ضررهای ثابت زودتر از موعد فعال میشوند. ATR به معاملهگران کمک میکند حد ضرر را بهصورت داینامیک و بر اساس شرایط واقعی بازار تعیین کنند. به این ترتیب، با استفاده از مقدار ATR، میتوانید فاصله حد ضرر از قیمت ورودی را تنظیم کرده و از فعال شدن آن زودتر از موعدی که در نظر دارید جلوگیری کنید.
شناسایی نقاط ورود و خروج
اندیکاتور ATR به تریدر کمک میکند بهترین نقاط ورود و خروج در بازار را تشخیص دهد. در شرایطی که ATR بالا باشد، معاملهگر میداند که بازار نوسان زیادی دارد و با استفاده از استراتژیهای نوسانگیری وارد معامله میشود. اما زمانی که ATR پایین و بازار آرام است، معاملهگر ترجیح میدهد از ورود به معاملات جدید خودداری کند یا برای تغییرات بزرگتر منتظر بماند.
فیلتر کردن سیگنالهای معاملاتی
ATR به عنوان یک ابزار فیلتر برای سیگنالهای معاملاتی استفاده میشود. بسیاری از معاملهگران از اندیکاتورهای دیگری مانند اندیکاتور RSI یا اندیکاتور MACD برای شناسایی فرصتهای معاملاتی استفاده میکنند. ATR در کنار این ابزارها تنها سیگنالهایی را نشان میدهد که با سطح نوسان بازار همراه هستند. درنتیجه تعداد معاملات ناموفق تریدرها کمتر خواهد شد و قدرت تصمیم گیری بیشتری دارند.
قابل استفاده در استراتژی شکستها (Breakouts)
یکی دیگر از کاربردهای مهم اندیکاتور ATR، کاربرد آن در استراتژیهای شکست قیمت است. معمولاً زمانی که ATR افزایش پیدا میکند، احتمال شکست در روند قیمت وجود دارد. معاملهگران میتوانند از این تغییرات برای شناسایی موقعیتهای ورود یا خروج استفاده کنند. اگر قیمت از یک سطح حمایت یا مقاومت عبور کند و ATR بالا باشد، احتمال ادامه روند شکست بیشتر خواهد بود.
مدیریت ریسک
مدیریت ریسک در معاملات ارزهای دیجیتال بسیار حیاتی است و ATR ابزار مناسبی برای این کار محسوب میشود. معاملهگران میتوانند از این اندیکاتور برای تعیین اندازه موقعیتهای خود استفاده کنند. برای مثال، اگر ATR بالا باشد، حجم معامله را باید کاهش داد تا ریسک کلی کمتر شود. همچنین وقتی ATR پایین است میتوان حجم معاملات را افزایش داد تا به سود بیشتری رسید.
تنظیمات اندیکاتور ATR
یکی از مهمترین کارهایی که برای استفاده از اندیکاتور ATR باید انجام دهید تنظیمات درست است. با تنظیم صحیح این اندیکاتور، میتوانید دادههای دقیقتری به دست آورید. در ادامه تنظیمات ATR را کامل و دقیق توضیح میدهیم.
بازه زمانی (Period)
بازه زمانی یکی از مهمترین تنظیمات اندیکاتور ATR است و تعیین میکند که محاسبات نوسانات بر اساس چه تعداد کندل انجام شود. بازههای زمانی این اندیکاتور شامل موارد زیر هستند:
- بازه پیشفرض: اکثر پلتفرمهای معاملاتی، بازه ۱۴ را بهعنوان پیشفرض تنظیم کردهاند. این مقدار توسط خالق اندیکاتور (وایلدر) پیشنهاد شده و معمولاً برای اکثر بازارها مناسب است.
- بازههای کوتاهتر: اگر بازه زمانی کمتری (مثلاً ۷ یا ۱۰) انتخاب کنید، اندیکاتور حساستر میشود و تغییرات کوچک در نوسانات بازار سریعتر نمایان میشوند. این تنظیم بیشتر برای استراتژیهای نوسانگیری یا اسکالپینگ (Scalping) یا معاملات کوتاهمدت مناسب است.
- بازههای طولانیتر: بازههای بالاتر (مانند ۲۰ یا ۳۰) باعث میشود اندیکاتور کندتر عمل کند و تغییرات کمتری در خروجی آن مشاهده شود. این تنظیم برای معاملات بلندمدت مناسبتر است و دید کلیتری از نوسانات بازار ارائه میدهد.
انتخاب بازه زمانی باید بر اساس استراتژی معاملاتی شما (کوتاهمدت، میانمدت یا بلندمدت) و تایمفریمی که در آن معامله میکنید، تنظیم شود.
تنظیم تایم فریم در اندیکاتور ATR
اندیکاتور ATR روی تایمفریمهای مختلف اعمال می شود و خروجی آن بستگی به تایمفریمی دارد که انتخاب میکنید:
- تایمفریمهای کوتاهتر: در تایمفریمهای ۱ دقیقه، ۵ دقیقه یا ۱۵ دقیقه، اندیکاتور نوسانات جزئیتر بازار را نشان میدهد. این گزینه برای معاملهگرانی که استراتژی ترید روزانه دارند یا نوسانگیری انجام میدهند، مناسب است.
- تایمفریمهای بلندتر: در تایمفریمهای ۴ ساعته، روزانه یا هفتگی، ATR نوسانات کلی بازار را نمایش میدهد و برای معاملهگرانی که در بلندمدت ترید میکنند یا سویینگ تریدینگ مناسب است.
نحوه نمایش اندیکاتور ATR
اندیکاتور ATR به صورت یک خط در زیر نمودار قیمت نمایش داده میشود. ارتفاع این خط نمایانگر میزان نوسانات بازار است:
- مقادیر بالا: اگر خط ATR در حال افزایش باشد، نشاندهنده افزایش نوسانات بازار است.
- مقادیر پایین: اگر خط ATR کاهش یابد، نشاندهنده کاهش نوسانات است.
میتوانید رنگ و ضخامت خط ATR را در تنظیمات پلتفرم معاملاتی خود تغییر دهید تا بررسی آن برای شما سادهتر شود.
تنظیمات مربوط به محاسبات
فرمول ATR به سه پارامتر اصلی وابسته است:
- True Range (TR): فاصله بین بیشترین قیمت و کمترین قیمت، یا فاصله قیمت بسته شدن قبلی با بیشترین یا کمترین قیمت جاری.
- Average True Range (ATR): میانگین TR در بازه زمانی مشخص شده (معمولاً ۱۴ روز)
این محاسبات به صورت خودکار توسط پلتفرم معاملاتی انجام میشود، اما برخی از نرمافزارها اجازه تغییر در نحوه محاسبه میانگین (مثلاً میانگین ساده یا نمایی) را میدهند.
- میانگین ساده (SMA): بیشتر پلتفرمها از این روش استفاده میکنند و تمام دادهها وزن یکسان دارند.
- میانگین نمایی (EMA): در این روش، دادههای جدیدتر وزن بیشتری دارند و اندیکاتور سریعتر به تغییرات پاسخ میدهد.
ترکیب ATR با دیگر اندیکاتورها
اندیکاتور ATR اغلب بهصورت مستقل کاربردی ندارد، بلکه در کنار ابزارهای دیگر مانند RSI ،MACD یا بولینگر باند (Bollinger Bands) به کار میرود. برای مثال:
- ATR با خطوط حمایت و مقاومت ترکیب میشود تا نقاط شکست احتمالی را بهتر شناسایی کند.
- از این اندیکاتور همراه با RSI برای فیلتر کردن سیگنالهای بیشینه خرید یا بیشینه فروش استفاده می شود.
روش محاسبه ATR چگونه است؟
محاسبه ATR شامل دو مرحله اصلی است: محاسبه محدوده واقعی (TR) برای هر دوره و میانگینگیری این مقادیر در بازه زمانی مشخص. در ادامه نحوه این محاسبات را کامل بررسی میکنیم:
مفهوم اولیه: محدوده واقعی (True Range یا TR)
اولین قدم برای محاسبه ATR، بهدست آوردن مقدار True Range (TR) است. TR نشاندهنده بیشترین محدوده قیمتی است که در یک دوره معاملاتی مشخص رخ داده است. فرمول محاسبه TR شامل سه مقدار زیر است:
۱. بالاترین قیمت دوره جاری منهای پایینترین قیمت دوره جاری:
∣High current−Low current∣
این مقدار نشاندهنده کل نوسان قیمت در دوره جاری است.
۲. بالاترین قیمت دوره جاری منهای قیمت بسته شدن دوره قبلی (قدر مطلق):
∣High current−Close previous∣
این مقدار فاصله بین بالاترین قیمت دوره جاری و قیمت بسته شدن دوره قبل را نشان میدهد.
۳. پایینترین قیمت دوره جاری منهای قیمت بسته شدن دوره قبلی (قدر مطلق):
∣Low current−Close previous∣
این مقدار فاصله بین پایینترین قیمت دوره جاری و قیمت بسته شدن دوره قبل را نشان میدهد.
برای محاسبه TR، بیشترین مقدار بین این سه مقدار انتخاب میشود:
TR=max((Highcurrent−Lowcurrent),∣Highcurrent−Closeprevious∣,∣Lowcurrent−Closeprevious∣)
محاسبه مقدار میانگین ATR
بعد از بهدست آوردن TR برای هر دوره، میانگین این مقادیر در یک بازه زمانی مشخص محاسبه میشود که شامل مراحل زیر است:
- انتخاب بازه زمانی: بازه زمانی پیشفرض ATR معمولاً ۱۴ دوره است. این بازه تعداد دورههایی است که TR آنها برای محاسبه میانگین ATR استفاده میشود. شما میتوانید این مقدار را با توجه به استراتژی ترید خود تغییر دهید.
- میانگینگیری از مقادیر TR:
در اولین دوره (برای مثال، دوره اول در بازه ۱۴ روزه)، مقدار ATR به صورت میانگین ساده TRها محاسبه میشود:
ATR1=n∑i=1nTRi
که n تعداد دورههای انتخاب شده (مثلاً ۱۴) است.
از دوره دوم به بعد، محاسبه ATR به صورت میانگین نمایی (Exponential Moving Average) انجام میشود تا به تغییرات بازار سریعتر واکنش نشان دهد:
ATRt=(ATRt−۱×(n−۱)+TRt)/n
در اینجا:
- ATRt−1ATR_{t-1}ATRt−۱: مقدار ATR در دوره قبلی است.
- TRtTR_{t}TRt: مقدار TR برای دوره فعلی است.
- n: تعداد دورههای بازه انتخابی (مثلاً ۱۴ روز).
نمونه محاسبه ATR
فرض کنید دادههای زیر برای یک دارایی در سه دوره متوالی داریم:
دوره | بالاترین قیمت (High) | پایینترین قیمت (Low) | قیمت بستهشدن (Close) |
دوره قبلی | ۱۰۵ | ۱۰۰ | ۱۰۲ |
دوره ۱ | ۱۱۰ | ۱۰۱ | ۱۰۹ |
دوره ۲ | ۱۱۵ | ۱۰۴ | ۱۱۲ |
گام ۱: محاسبه TR
برای هر دوره، مقدار TR محاسبه میشود:
- دوره ۱:
TR=max((110−۱۰۱),∣۱۱۰−۱۰۲∣,∣۱۰۱−۱۰۲∣)
TR=max(9,8,1) =9
- دوره ۲:
TR=max((115−۱۰۴),∣۱۱۵−۱۰۹∣,∣۱۰۴−۱۰۹∣)
TR=max(11,6,5) =11
گام ۲: محاسبه ATR
- دوره ۱ (شروع ATR): فرض کنید ATR با بازه زمانی ۲ دوره محاسبه میشود:
ATR1=2TR1+TR2
ATR1=۲۹+۱۱\۲=۱۰
- دوره ۲ (ATR جاری): با استفاده از میانگین نمایی:
ATR2=(ATR1×(۲−۱)+TR2)/۲
ATR2=(۱۰×۱+۱۱)/۲=۱۰.۵
نکات مهم برای محاسبه ATR
برای محاسبه ATR نکات زیر را در نظر بگیرید:
- اندیکاتور ATR در پلتفرمهای معاملاتی: محاسبه ATR بهطور خودکار توسط پلتفرمهای معاملاتی مانند متاتریدر (MetaTrader) و تریدینگ ویو (TradingView) انجام میشود، اما دانستن نحوه محاسبه آن میتواند به درک بهتر عملکرد اندیکاتور کمک کند.
- بازه زمانی: بازه زمانی طولانیتر منجر به ATR کمنوسانتر میشود، در حالی که بازههای کوتاهتر ATR پویاتری ایجاد میکنند.
- حساسیت بازار: ATR به تغییرات ناگهانی قیمت بسیار حساس است و افزایش آن معمولاً نشاندهنده شروع نوسانات بالا است.
آیا اندیکاتور ATR روند بازار را نشان میدهد؟
خیر، اندیکاتور ATR روند بازار را نشان نمیدهد. این ابزار صرفاً برای اندازهگیری میزان نوسانات قیمت طراحی شده است و اطلاعاتی درباره جهت حرکت بازار (صعودی یا نزولی بودن) ارائه نمیدهد. همچنین ATR میزان نوسانات را مشخص میکند، اما نشان نمیدهد که قیمت به سمت بالا حرکت میکند یا به سمت پایین.
نحوه استفاده از اندیکاتور ATR برای سفارشات استاپ لاس
هنگام استفاده از اندیکاتور ATR برای سفارشات استاپ لاس، برای تنظیم استاپ لاس، مقدار ATR را در یک ضریب مشخص (معمولاً بین ۱.۵ تا ۳) ضرب کنید. انتخاب ضریب بستگی به سبک معاملاتی شما دارد:
- معاملهگران ریسکپذیر: میتوانند از ضریبهای کوچکتر (۱.۵ یا ۲) استفاده کنند.
- معاملهگران محافظهکار: بهتر است ضریبهای بزرگتر (۲.۵ یا ۳) را انتخاب کنند.
اگر وارد یک معامله خرید شدهاید، حد ضرر را بهصورت زیر تنظیم کنید:
- حد ضرر = قیمت ورود – (ATR ×ضریب)
اگر وارد یک معامله فروش شدهاید، حد ضرر را بهصورت زیر تعیین کنید:
- حد ضرر = قیمت ورود + (ATR ×ضریب)
هنگامی که معامله در حال پیشرفت است و قیمت به نفع شما حرکت میکند، میتوانید حد ضرر را بر اساس مقدار بهروز ATR تنظیم کنید. این کار باعث میشود در صورت بازگشت قیمت، سود خود را حفظ کنید.
مزایای اندیکاتور ATR
مزایای اصلی این اندیکاتور شامل موارد زیر هستند:
- ATR به شما کمک میکند تا شدت نوسانات بازار را ارزیابی کنید.
- یکی از مزایا و کاربردهای اصلی ATR، تعیین حد ضرر بر اساس نوسانات واقعی قیمت است. این ویژگی از فعال شدن زودهنگام حد ضرر در شرایط نوسانات ناگهانی جلوگیری میکند.
- ATR در تمامی بازارهای مالی از جمله ارز دیجیتال، سهام و فارکس استفاده میشود. این انعطافپذیری به معاملهگران اجازه میدهد از آن در استراتژیهای مختلف بهره ببرند.
- ATR در شناسایی زمانی که بازار به استراحت یا تغییر روند نیاز دارد، مفید است. مقادیر پایین ATR معمولاً نشاندهنده تثبیت قیمت است.
- ATR به دلیل ساختار سادهاش، برای معاملهگران مبتدی و حرفهای قابل استفاده است و نتایج واضحی ارائه میدهد.
محدودیتهای اندیکاتور ATR
اندیکاتور ATR با وجود مزایای زیاد، محدودیتهایی نیز دارد که باید هنگام استفاده از آن در تحلیلها در نظر گرفته شود. این محدودیتها به شرح زیر هستند:
- ATR فقط میزان نوسانات بازار را نشان میدهد و سیگنال مشخصی برای خرید یا فروش ارائه نمیدهد. بنابراین، باید همراه با سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال استفاده شود.
- ATR تنها شدت نوسانات را نشان میدهد و هیچ اطلاعاتی در مورد جهت حرکت قیمت (صعودی یا نزولی بودن بازار) ارائه نمیکند.
- ATR در تایمفریمهای مختلف مقادیر متفاوتی نشان میدهد. این مسئله معاملهگران را دچار سردرگمی میکند، به خصوص اگر از چند تایمفریم بهطور همزمان استفاده کنند.
- مانند بسیاری از اندیکاتورهای دیگر، ATR بر اساس دادههای گذشته عمل میکند و ممکن است در برابر تغییرات سریع و ناگهانی بازار تاخیر داشته باشد.
- برای افزایش دقت تحلیل،ATR باید همراه با اندیکاتورهای دیگر مانند RSI یا MACD استفاده شود، زیرا به تنهایی نمیتواند تصویر کاملی از شرایط بازار ارائه دهد.
نکات مهم برای استفاده از اندیکاتور ATR در معاملات
نکات زیر در استفاده از این اندیکاتور اهمیت دارند:
- ATR کمک میکند تا در بازارهای با نوسانات شدید، تصمیمات بهتری برای ورود یا خروج از معامله بگیرید.
- ATR در تایمفریمهای مختلف نتایج متفاوتی ارائه میدهد. معاملهگران باید تایمفریمی را انتخاب کنند که با استراتژی معاملاتی آنها هماهنگ باشد.
- ATR بهتنهایی سیگنالی برای ورود یا خروج از معامله نمیدهد و بهتر است همراه با دیگر ابزارهای تکنیکال استفاده شود.
نحوه ترسیم اندیکاتور ATR در متاتریدر
مراحل ترسیم اندیکاتور ATR در متاتریدر (MetaTrader) به شرح زیر است:
- باز کردن پلتفرم متاتریدر: ابتدا پلتفرم معاملاتی متاتریدر ۴ یا ۵ را باز کنید.
- انتخاب نماد معاملاتی: نمودار جفتارز یا دارایی موردنظر را باز کنید.
- افزودن اندیکاتور ATR: از نوار ابزار بالا، گزینه Insert را انتخاب کنید. به Indicators بروید. از بخش Oscillators، اندیکاتور Average True Range را انتخاب کنید.
- تنظیمات ATR: در پنجره باز شده، تنظیمات پیشفرض را میتوانید تغییر دهید. اگر دوره خاصی مدنظر دارید، آن را وارد کنید. رنگ و ضخامت خط ATR را به دلخواه تنظیم کنید. سپس روی OK کلیک کنید.
- نمایش ATR: اندیکاتور در بخش پایین نمودار بهعنوان یک خط نمایش داده میشود که مقدار نوسانات را نشان میدهد.
نحوه ترسیم اندیکاتور ATR در تریدینگ ویو
برای ترسیم اندیکاتور ATR در تریدینگ ویو مراحل زیر را دنبال کنید:
- باز کردن پلتفرم تریدینگ ویو: به وبسایت تریدینگ مراجعه کرده یا اپلیکیشن آن را باز کنید.
- انتخاب دارایی: نماد معاملاتی موردنظر را از بخش جستجو انتخاب کنید.
- افزودن اندیکاتور ATR: در بالای صفحه، روی گزینه Indicators کلیک کنید. در نوار جستجو، عبارت Average True Range را تایپ کنید. از لیست نتایج، روی Average True Range کلیک کنید.
- تنظیمات ATR: با کلیک روی آیکون چرخدنده (Settings) در کنار اندیکاتور، تنظیمات را باز کنید. دوره (Period) را به مقدار دلخواه تغییر دهید (پیشفرض ۱۴). رنگ، ضخامت خط و استایل را سفارشیسازی کنید.
- مشاهده اندیکاتور: اندیکاتور ATR در پایین نمودار ظاهر میشود و تغییرات نوسانات را نمایش میدهد.
سخن پایانی
اندیکاتور ATR یکی از ابزارهای قدرتمند و ساده در تحلیل تکنیکال است که به معاملهگران کمک میکند نوسانات بازار را بهدرستی شناسایی کنند و تصمیمات معاملاتی بهتری بگیرند. با استفاده از این ابزار، میتوان حد ضرر مناسبی تعیین کرد، مدیریت ریسک را بهبود بخشید و از نوسانات قیمت در استراتژیهای مختلف معاملاتی بهره برد.
بااینحال، باید به یاد داشت که ATR بهتنهایی برای تعیین جهت بازار کافی نیست و بهتر است بهعنوان یک ابزار مکمل در کنار سایر اندیکاتورها و تحلیلها استفاده شود. درک صحیح کاربردهای ATR و محدودیتهای آن، به شما کمک میکند تا بیشتر سود کسب کنید. ATR را بهعنوان یکی از ابزارهای مهم در تحلیلهای خود در نظر بگیرید و همیشه با مدیریت ریسک مناسب وارد معاملات شوید.