رمزارز بانک مرکزی یا CBDC مخفف عبارت Central Bank Digital Currency است. رمز ارز بانک مرکزی توکن‌هایی هستند که توسط بانک مرکزی توزیع می‌شوند و ارزش آنها برابر ارز فیات کشور مربوطه می‌باشد. کشور‌های بسیاری در حال توسعه رمز ارز بانک مرکزی خود هستند و برخی از آنها این پروژه را به مرحله اجرا در آورده‌اند. از آنجایی که بسیاری از کشور‌ها در حال تحقیق و بررسی رمز ارز بانک مرکزی می‌باشند، شناخت ماهیت آنها و کاربرد آن در جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است. CBDC چیست؟ در این مقاله از بیتفا به بررسی و معرفی رمز ارز بانک مرکزی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
رمز ارز بانک مرکزی (CBDC) چیست؟
پول فیات ارزی است که توسط دولت توزیع شده و دارای هیچ پشتوانه فیزیکی نظیر طلا یا نقره نمی‌باشد. پول فیات، پول رایج و قانونی کشور است که از آن برای مبادله کالا و دریافت خدمات استفاده می‌شود. در ابتدا پول فیات با اشکال اسکناس و سکه مورد استفاده قرار می‌گرفت اما پیشرفت تکنولوژی به دولت‌ها و موسسات مالی این امکان را داد تا پول فیات را با مدل دیجیتال آن ادغام کنند. بدین ترتیب تمام اطلاعات و تراکنش‌ها به صورت دیجیتال ثبت و ذخیره می‌شوند.
پول فیزیکی همچنان مورد استفاده افراد کثیری از جامعه می‌باشد با این حال در برخی از کشور‌های توسعه یافته میزان استفاده از آنها به طرز قابل توجهی کاهش یافته است.
انقلاب رمز ارز‌ها و فناوری بلاکچین زمینه ساز ایجاد علاقه برای استفاده از نوع دیجیتال پول شد. بدین ترتیب دولت‌ها و بانک‌های مرکزی سراسر جهان در حال تحقیق و بررسی استفاده از رمز ارزی با پشتوانه دولت هستند. با اجرایی شدن این ایده، ارز فیات ایجاد شده کاملا با پشتوانه دولتی است که آن را صادر کرده است، دقیقا مانند پول فیات فیزیکی.
اهداف رمز ارز بانک مرکزی
در آمریکا و برخی دیگر از کشور‌ها، افراد بسیاری به سرویس‌های مالی دسترسی ندارند. تنها در آمریکا، ۵ درصد افراد فاقد حساب بانکی هستند. ۱۳ درصد نیز دارای حساب بانکی هستند با این حال از جایگزین‌های دیگری که عموما گران‌تر هستند استفاده می‌کنند.
از اهداف اصلی و کاربردهای CBDC، فراهم کردن حریم خصوصی، انتقال پذیری، راحتی، دسترسی آسان و امنیت مالی برای بیزینس‌ها و مشتری‌ها می‌باشد. به علاوه رمز ارز بانک مرکزی الزامات پیچیده برای نگهداری پول و هزینه تراکنش‌های برون مرزی را نیز کاهش میدهد. همچنین سبب کاهش هزینه افرادی می‌شود که از روش‌های متفاوت برای انتقال پول استفاده می‌کنند.
بانک مرکزی ریسک استفاده از رمز ارز‌ها را نیز کاهش میدهد. همانطور که می‌دانید بازار رمز ارز‌ها بازاری به شدت نوسانی است که از این جهت می‌تواند باعث استرس زیاد برای کاربران شده و بر ثبات اقتصاد نیز تاثیر گذار باشد. رمز ارز بانک مرکزی با پشتوانه دولت و کنترل توسط بانک مرکزی با ارزش ثابت می‌تواند ابزاری مفید برای معامله رمز ارز‌ها برای کاربران و بزینس‌ها به شمار رود.
انواع مختلف رمز ارز بانک مرکزی
دو نوع CBDC وجود دارد، عمده فروشی و خرده فروشی. CBDCهای عمده عموماً توسط موسسات مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند در حالی که CBDCهای خرد شبیه به شکل فیزیکی ارز، توسط مشتری‌ها و بزینس‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
CBDCهای عمده
CBDCهای عمده فروشی مشابه نگهداری ذخایر در بانک مرکزی هستند. بانک مرکزی به موسسه حسابی اهدا می‌کند تا وجوه سپرده گذاری کند یا از آن برای تسویه نقل و انتقالات بین بانکی استفاده کند. سپس بانک مرکزی می‌تواند از ابزار‌های سیاست پولی برای تاثیر گذاری بر وام دهی و تعیین نرخ‌های بهره استفاده کند.
CBDCهای خرد
CBDCهای خرد، پول‌های دیجیتال با پشتوانه دولت‌ها هستند که توسط مشتری‌ها و بیزینس‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به علاوه این نوع CBDC ریسک برشکستگی و باختن دارایی‌های مشتری‌ها را از بین میبرد. دو نوع CBDC خرد وجود دارد که در دسترسی و استفاده ارز‌ها توسط افراد متفاوت‌اند.
- CBDCهای مبتنی بر توکن از طریق کلید‌های عمومی در دسترس هستند. این روش به کاربران امکان ایجاد تراکنش‌های ناشناس را میدهد.
- CBDCهای مبتنی بر حساب نیازمند احراز هویت برای دسترسی به حساب کاربری می‌باشد.
رمز ارز بانک مرکزی در یک نگاه
بسیاری از دولت‌ها در حال تحقیق و بررسی کاربرد و استفاده رمز ارز بانک مرکزی در اقتصاد خود هستند. تا تاریخ مارچ سال ۲۰۲۲، ۹ کشور از جمله باهاما، آنتیگوا و باربوداس، سنت کیتس، مونتسرات، دومینیکا، سنت لوسیا، سنت وینسنت و گرنادین‌ها، گرنادا و نیاگارا رمز ارز بانک مرکزی یا همان CBDC خود را ایجاد کرده‌اند.
۸۰ کشور دیگر نیز در شرف ایجاد رمز ارز بانک مرکزی خود هستند.
- در فبریه سال ۲۰۲۲، بانک مرکزی هند اعلام کرد تا اخر سال ۲۰۲۳ روپیه دیجیتال را معرفی می‌کند.
- در آگوست سال ۲۰۲۱ جامایکا اولین مجموعه CBDC خود را ضرب کرد. انتظار می‌رود بانک مرکزی جامایکا تا سال ۲۰۲۲ CBDC خود را اجرا کند.
- سودان پس از کاهش استفاده پول نقد، توسعه ورژن الکترونیکی ارز خود را آغاز کرد.
- آمریکا با هدف ارتقا سیستم پرداخت داخلی، افزایش کارآمدی و کاهش هزینه‌ها در حال سرمایه‌گذاری بر CBDCها می‌باشد.
- بانک مرکزی انگلیس در حال سرمایه‌گذاری بر وارد کردن CBDC در سیستم مالی خود است.
- بانک مرکزی کانادا در حال تکمیل کردن تحقیقات خود در زمینه CBDCها می‌باشد.
اخبار مربوط به CBDC را می‌توانید در این سایت دنبال کنید.
آیا رمز ارز بانک مرکزی یک کریپتو کارنسی مبتنی بر بلاکچین است؟
اگرچه ایده رمزارز بانک مرکزی از کریپتو کارنسی و فناوری بلاکچین گرفته شده است با این حال نمی‌توان آن را یک کریپتو کارنسی دانست زیرا توسط بانک مرکزی و دولت کنترل می‌شود. در حالی که کریپتو کارنسی‌ها ماهیتی غیرمتمرکز داشته و توسط هیچ نهادی کنترل و قانون‌گذاری نمی‌شود.
البته لازم است به این نکته اشاره کنیم که رمزارز بانک مرکزی می‌تواند مبتنی بر فناوری بلاکچین باشد اگرچه الزامی در آن نیست. بانک فدرال رزرو بوستون و موسسه فناوری میشیگان در تحقیقات خود دریافته‌اند که دفتر کل توزیع شده یا بلاکچین می‌تواند کارایی و مقیاس پذیری CBDC را مختل کند.
برای آشنایی بیشتر با بلاکچین می‌توانید مقاله بلاکچین چیست را مطالعه کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله سعی کردیم رمز ارز بانک مرکزی، اهداف و کاربردهای آن را معرفی کنیم همانطور که می‌دانید دنیای رمز ارز‌ها روز به روز در حال گسترش است و مورد پذیرش افراد بیشتری قرار می‌گیرد. کشور‌های مختلف سیاست‌های متفاوتی در این زمینه اتخاذ کرده‌اند. اگرچه برخی از آنها در پی ایجاد رمز ارز بانک مرکزی هستند با این حال این ارز را نمی‌توان یک کریپتو کارنسی دانست زیرا هسته اصلی کریپتو کارنسی‌ها غیرمتمرکز بودن است که مخالف با CBDCها است که کاملا تحت کنترل دولت‌ها و بانک مرکزی قرار دارند. پول همواره در طول تاریخ شکل‌های متفاوتی داشته است. با ظهور اینترنت و کارآمدی آن در روش‌های پرداخت، کاربرد سکه‌ها و اسکناس در کشور‌ها به شدت کاهش یافته و اعمال مختلف مالی نظیر ایجاد تراکنش، انتقال و دریافت پول با کمک اینترنت و اپلیکیشن‌های متفاوت به آسانی صورت می‌گیرد. رمز ارز بانک مرکزی را نیز می‌توان مرحله‌ای دیگر از سیر تکامل پول به حساب آورد.
