آموزش استخراجمقالات آموزشی

ماینینگ چیست؟ هرآنچه باید درباره استخراج ارز دیجیتال بدانید

استخراج ارز دیجیتال (Mining) فرآیندی است که در آن تراکنش‌های جدید به بلاک چین اضافه می‌شوند و ارز دیجیتال جدید خواهیم داشت. فرآیند استخراج از طریق حل مسائل پیچیده ریاضی توسط دستگاه‌های قدرتمند مانند کارت‌های گرافیک و ماینرها انجام می‌شود. با افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال، ماینینگ ارز دیجیتال به یکی از مهم‌ترین روش‌های کسب درآمد تبدیل شد. در این فرآیند، ماینرها با تأیید تراکنش‌ها و افزودن آن‌ها به بلاک چین، پاداشی به صورت ارز دیجیتال دریافت می‌کنند. اما استخراج ارز دیجیتال علاوه بر نیاز به تجهیزات پیشرفته، با مصرف بالای انرژی همراه است. در این مقاله از بیتفا با ما همراه باشید تا در مورد استخراج ارزهای دیجیتال بیشتر صحبت کنیم.

فهرست محتوا

استخراج ارز دیجیتال چیست؟

با استخراج ارز دیجیتال تراکنش‌های جدید در شبکه‌های بلاک چینی تأیید و به دفتر کل توزیع شده اضافه می‌شوند و در نتیجه واحدهای جدیدی از ارز دیجیتال ایجاد خواهند شد. این فرآیند از طریق حل مسائل پیچیده ریاضی توسط دستگاه‌های قدرتمند مانند کارت‌های گرافیک (GPU)، مدارهای مجتمع دیجیتال (ASIC) و ماینرها انجام می‌شود. هر تراکنشی که در شبکه رخ می‌دهد باید تأیید شده و به بلاک چین افزوده شود و این وظیفه توسط ماینرها انجام خواهد شد.

در این فرآیند، ماینرها به ازای تأیید تراکنش‌ها و ایجاد بلاک‌های جدید، پاداشی به صورت ارز دیجیتال دریافت می‌کنند. این پاداش شامل دو بخش است:

  • پاداش بلاک
  • کارمزد تراکنش‌ها

پاداش بلاک برخی ارزها مانند بیت ‌کوین به صورت دوره‌ای کاهش پیدا می‌کند که به این فرآیند هاوینگ (Halving) گفته می‌شود.

استخراج ارز دیجیتال به دلیل مصرف بالای انرژی و نیاز به سخت‌افزارهای پیشرفته، چالش‌هایی از جمله هزینه‌های بالا، نیاز به تهویه مناسب، و افزایش پیچیدگی محاسباتی به همراه دارد.

استخراج ارز دیجیتال چیست؟

انواع روش‌های استخراج ارزهای دیجیتال

انواع روش‌های استخراج ارز دیجیتال به شرح زیر است:

استخراج با استفاده از پردازنده‌های مرکزی (CPU Mining)

استخراج با استفاده از پردازنده‌های مرکزی (CPU Mining) یکی از قدیمی‌ترین روش‌های استخراج ارزهای دیجیتال است. در این روش، از توان پردازشی CPU کامپیوتر برای حل مسائل ریاضی و تأیید تراکنش‌ها استفاده می‌شود. این روش در ابتدای پیدایش ارزهای دیجیتال مانند ارز دیجیتال بیت‌ کوین محبوب بود؛ اما با گذشت زمان و افزایش پیچیدگی شبکه، این روش به دلیل سرعت و کارایی پایین جای خود را به روش‌های پیشرفته‌تر داد. امروزه، استخراج با CPU تنها برای ارزهای دیجیتال کمتر شناخته‌شده مناسب است.

استخراج با استفاده از کارت‌های گرافیک (GPU Mining)

استخراج ارز دیجیتال با استفاده از کارت‌های گرافیک (GPU Mining) یک روش قدرتمندتر نسبت به CPU Mining است. کارت‌های گرافیک به دلیل تعداد بیشتر هسته‌های پردازشی، توانایی بالاتری در انجام محاسبات به صورت همزمان و موازی دارند و برای استخراج ارزهایی مانند ارز دیجیتال اتریوم بسیار مناسب هستند. این روش به سرعت در میان ماینرها محبوب شد و بسیاری از فارم‌های استخراج بزرگ از GPU برای تأمین قدرت پردازشی خود استفاده می‌کنند. با این حال، مصرف برق بالا و نیاز به تجهیزات خنک‌کننده، از چالش‌های این روش به شمار می‌رود.

استخراج با استفاده از مدارهای مجتمع دیجیتال (ASIC Mining)

دستگاه‌های ASIC دستگاه‌هایی هستند که به طور خاص برای استخراج یک نوع ارز دیجیتال طراحی شده‌اند. این دستگاه‌ها با توان پردازشی بسیار بالا و مصرف انرژی بهینه، می‌توانند خیلی سریع مسائل ریاضی را حل کنند و به همین دلیل سود بیشتری نسبت به GPU و CPU دارند. ASICها برای استخراج ارزهایی مانند بیت ‌کوین بسیار مؤثر هستند، اما هزینه بالایی دارند و به دلیل طراحی منحصر‌به‌فردشان تنها برای یک نوع ارز دیجیتال کاربردی هستند.

استخراج ابری (Cloud Mining)

استخراج ابری (Cloud Mining) به ماینرها این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به خرید و نگهداری تجهیزات استخراج، در فرآیند ماینینگ ارز دیجیتال مشارکت کنند. در این روش، شرکت‌های استخراج ابری تجهیزات مورد نیاز را تأمین کرده و ماینرها می‌توانند با پرداخت مبلغی به عنوان اجاره، بخشی از قدرت پردازشی این تجهیزات را به دست آورند. این روش برای افرادی که نمی‌خواهند درگیر مسائل فنی و هزینه‌های مربوط به تجهیزات شوند مناسب است، اما باید هنگام انتخاب ارائه‌دهنده خدمات استخراج ابری دقت زیادی کرد، چرا که این حوزه مستعد کلاهبرداری است.

استخراج با استفاده از استخرهای استخراج (Mining Pools)

به کمک استخرهای استخراج (Mining Pools) ماینرها می‌توانند توان پردازشی خود را با دیگر ماینرها ترکیب کرده و به صورت مشترک در حل مسائل ریاضی و استخراج بلاک‌ها شرکت کنند. در این روش، پاداش به دست آمده بین تمامی اعضای استخر بر اساس میزان توان پردازشی که در اختیار استخر قرار داده‌اند، تقسیم می‌شود. این روش ریسک‌های مرتبط با استخراج مستقل را کاهش داده و احتمال کسب سود را افزایش می‌دهد.

انواع روش‌های استخراج ارزهای دیجیتال

تجهیزات مورد نیاز برای استخراج ارز دیجیتال

برای استخراج ارزهای دیجیتال، برخی تجهیزات نیاز است که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:

پردازنده مرکزی  (CPU)

پردازنده مرکزی (CPU) یکی از ابتدایی‌ترین تجهیزاتی است که در استخراج ارزهای دیجیتال کاربرد دارد. CPU مغز متفکر کامپیوتر است که محاسبات عمومی را انجام می‌دهد و برنامه‌ها را اجرا می‌کند. در استخراج ارزهای دیجیتال، CPUها مسائل ریاضی که برای تأیید تراکنش‌ها و افزودن بلاک‌ها به بلاک چین مورد نیاز است را حل می‌کنند. با این حال، به دلیل کارایی پایین و سرعت کم در مقایسه با سایر تجهیزات مدرن، CPUها بیشتر برای ارزهای دیجیتالی که استخراجشان ساده‌تر است یا برای شروع کار در استخراج استفاده می‌شوند.

کارت گرافیک  (GPU)

کارت گرافیک (GPU) یکی از تجهیزات محبوب و کارآمد برای استخراج ارزهای دیجیتال است. GPUها تعداد زیادی هسته پردازشی دارند که می‌توانند به صورت همزمان وظایف مختلفی را انجام دهند. از آنجا که کارت‌های گرافیک توان پردازشی بالایی دارند، ماینرها می‌توانند با استفاده از چندین کارت گرافیک در یک سیستم، قدرت استخراج خود را افزایش دهند. البته، مصرف بالای برق و نیاز به سیستم خنک‌کننده مناسب از چالش‌های استفاده از این تجهیزات است.

مدارهای مجتمع دیجیتال (ASIC)

ASIC‌ها با قدرت پردازشی بسیار بالا و بهینه‌سازی شده برای یک الگوریتم خاص، به سرعت مسائل ریاضی را حل کرده و بلاک‌ها را به بلاک چین اضافه می‌کنند. این تجهیزات به دلیل کارایی بالا، یکی از گزینه‌های اصلی ماینرهای حرفه‌ای محسوب می‌شوند. با این حال، هزینه بالای خرید و محدودیت در استفاده برای سایر ارزهای دیجیتال از معایب ASICها است.

منبع تغذیه  (Power Supply)

منبع تغذیه (Power Supply) از اجزای مهم هر سیستم استخراج است که وظیفه تأمین برق مورد نیاز دستگاه‌ها را بر عهده دارد. با توجه به مصرف بالای انرژی توسط تجهیزات استخراج مانند GPU و ASIC، انتخاب منبع تغذیه با توان و کیفیت مناسب بسیار مهم است. یک منبع تغذیه قوی و مطمئن باید بتواند در شرایط پایدار و بدوت وقفه برق مورد نیاز دستگاه‌ها را تأمین کند تا از آسیب دیدن تجهیزات جلوگیری شود.

سیستم خنک‌کننده  (Cooling System)

استخراج ارزهای دیجیتال فرایندی است که باعث تولید حرارت زیادی می‌شود. برای جلوگیری از افزایش دما و آسیب به تجهیزات، استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده مناسب در این فرایند اهمیت زیادی دارد. این سیستم‌ها شامل فن‌های قدرتمند، سیستم‌های خنک‌کننده مایع یا حتی سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته‌تر هستند. نگهداری دمای تجهیزات در سطح مطلوب نه تنها طول عمر آن‌ها را افزایش می‌دهد بلکه کارایی استخراج را نیز بهبود می‌بخشد.

ریگ استخراج  (Mining Rig)

ریگ استخراج به مجموعه‌ای از تجهیزات گفته می‌شود که همزمان برای استخراج ارزهای دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرند. یک ریگ استخراج معمولاً شامل چندین GPU یا ASIC، مادربورد، منبع تغذیه، سیستم خنک‌کننده و سایر اجزای مرتبط است. ریگ‌های استخراج به صورت شخصی یا تجاری ساخته می‌شوند و بر اساس نیاز و اهداف ماینر تنظیم خواهند شد.

تجهیزات مورد نیاز برای استخراج ارز دیجیتال

هزینه‌های مرتبط با استخراج ارزهای دیجیتال

فرایند استخراج ارز دیجیتال با هزینه‌های مختلفی همراه است. اولین و مهم‌ترین هزینه، خرید تجهیزات استخراج است. خرید این تجهیزات به نوع و قدرت آن‌ها بستگی دارد. مصرف برق نیز یکی از مهم‌ترین هزینه‌های جاری استخراج ارزهای دیجیتال است. فرایند استخراج با استفاده مداوم از تجهیزات همراه است که باعث مصرف بالای برق می‌شود. در هر منطقه جغرافیایی، تعرفه‌های برق متفاوت بوده و هزینه برق به یک عامل تعیین‌کننده در سودآوری یا عدم سودآوری استخراج تبدیل می‌شود.

هزینه‌های نگهداری و تعمیرات نیز از دیگر هزینه‌های مرتبط با استخراج است. تجهیزات استخراج به دلیل استفاده مداوم و تولید حرارت بالا نیاز به تعمیرات و نگهداری منظم دارند. هزینه‌های فضای فیزیکی نیز باید در نظر گرفته شود. برای استخراج ارزهای دیجیتال باید فضایی مناسب برای قرارگیری تجهیزات و سیستم‌های خنک‌کننده داشته باشید. این فضا به تهویه مناسب و دسترسی به برق پایدار نیاز دارد.

فرایند ماینینگ چگونه انجام می‌شود؟

فرآیند ماینینگ ارزهای دیجیتال شامل مراحل مختلفی است که به صورت زیر انجام می‌شود:

  1. ماینرها ابتدا تجهیزات مورد نیاز را تهیه و نصب می‌کنند. تجهیزات به کامپیوتر متصل شده و نرم‌افزار استخراج نیز روی سیستم نصب می‌شود.
  2. ماینرها معمولاً به یک استخر استخراج می‌پیوندند تا توان پردازشی خود را با دیگران ترکیب کرده و شانس بیشتری برای حل مسائل ریاضی داشته باشند. استخرهای استخراج پاداش به‌دست‌آمده را بین اعضا بر اساس سهم توان پردازشی تقسیم می‌کنند.
  3. تجهیزات ماینینگ شروع به حل مسائل ریاضی می‌کنند. این فرایند شامل پیدا کردن یک عدد صحیح است که بتواند با هش بلاک مطابقت داشته باشد. حل محاسبات با انجام تعداد زیادی محاسبه برای پیدا کردن جواب درست انجام می‌شود.
  4. با حل مسئله ریاضی، ماینر موفق می‌شود بلاک جدیدی را به بلاک چین اضافه کند. این بلاک شامل تراکنش‌های جدیدی است که تأیید شده و به دفتر کل بلاک چین افزوده می‌شود.
  5. ماینری که بلاک جدید را ایجاد کرده، به عنوان پاداش، ارز دیجیتال جدید دریافت می‌کند. این پاداش شامل کارمزدهای تراکنش‌های موجود در بلاک و پاداش بلاک است.
  6. پس از تأیید بلاک و دریافت پاداش، فرآیند دوباره از ابتدا شروع می‌شود و ماینرها برای استخراج بلاک بعدی تلاش می‌کنند.

فرایند ماینینگ چگونه انجام می‌شود؟

چگونه ماینینگ ارزهای دیجیتال را شروع کنیم؟

برای شروع ماینینگ ارزهای دیجیتال، مراحل زیر را باید دنبال کنید:

۱. انتخاب ارز دیجیتال و خرید دستگاه

ابتدا باید تصمیم بگیرید که قصد دارید کدام ارز دیجیتال را استخراج کنید. هر ارز الگوریتم‌های خاص خود را دارد که باید براساس آن دستگاه مناسب خریداری کنید.

۲. انتخاب و نصب نرم‌افزار استخراج

نرم‌افزارهای استخراج مختلفی برای هر ارز دیجیتال طراحی شده‌اند. این نرم‌افزارها به شما امکان می‌دهند تا فرآیند استخراج را آغاز کرده و هش‌های محاسبه‌شده را به شبکه ارسال کنید. بهترین نرم‌افزارهای مشهور شامل CGMiner، BFGMiner و EasyMiner هستند که بر اساس نوع تجهیزات و ارز دیجیتال انتخابی استفاده می‌شوند.

۳. انتخاب استخر استخراج

برای افزایش شانس موفقیت، می‌توانید به یک استخر استخراج بپیوندید. در استخر، توان پردازشی خود را با سایر ماینرها ترکیب می‌کنید و پاداش‌های به‌دست‌آمده به طور مساوی بین اعضا تقسیم می‌شود. انتخاب استخر مناسب با توجه به کارمزد، اعتبار و تعداد ماینرها بسیار مهم است.

۴. مدیریت سود و هزینه‌ها

سودآوری ماینینگ به مصرف برق، هزینه تجهیزات و نرخ ارز دیجیتال بستگی دارد. باید این عوامل را در نظر بگیرید و مدیریت هزینه‌ها را به طور دقیق انجام دهید تا به سود برسید.

۵. برداشت ارزهای دیجیتال استخراج شده

در نهایت باید ارزهای دیجیتالی که استخراج کرده‌اید را برداشت کنید. برای برداشت ارزها باید یک کیف پول دیجیتال امن داشته باشید. همچنین می‌توانید از طریق صرافی‌های معتبری مانند صرافی ال بانک، ارزهای خود را نقد کنید.

جهت ثبت‌نام در صرافی ال بانک، به این لینک مراجعه کنید.

چگونه ماینینگ ارزهای دیجیتال را شروع کنیم؟

مزایای ماینینگ ارز دیجیتال چیست؟

ماینینگ ارز دیجیتال مزایای متعددی دارد که شامل موارد زیر می‌شود:

  • درآمدزایی: یکی از اصلی‌ترین مزایای ماینینگ، امکان کسب درآمد است.
  • حمایت از شبکه بلاک چین: ماینینگ به امنیت و ثبات شبکه بلاک چین کمک می‌کند.
  • امکان مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها: برای برخی از ارزهای دیجیتال، ماینرها می‌توانند در فرآیند تصمیم‌گیری‌های شبکه شرکت کنند.
  • امکان ایجاد تنوع در سبد سرمایه‌گذاری: با ماینینگ، افراد می‌توانند به جای خرید مستقیم ارز دیجیتال، از طریق استخراج آن‌ها، سبد سرمایه‌گذاری خود را تنوع بدهند.
  • پتانسیل رشد بلندمدت: با گذشت زمان و افزایش پذیرش ارزهای دیجیتال، ارزش و تقاضا برای این ارزها بیشتر می‌شود.

چالش‌ها و مشکلات استخراج ارزهای دیجیتال

استخراج ارزهای دیجیتال با چالش‌ها و مشکلات مختلفی همراه است که شامل موارد زیر می‌شود:

  • هزینه‌های بالای تجهیزات: یکی از اصلی‌ترین چالش‌های استخراج، هزینه بالای خرید تجهیزات تخصصی مانند دستگاه‌های ASIC و کارت‌های گرافیک (GPU) است.
  • مصرف بالای انرژی: استخراج ارزهای دیجیتال به مقدار زیادی انرژی نیاز دارد. مصرف بالای برق نه تنها هزینه‌های جاری را افزایش می‌دهد بلکه در برخی مناطق ممکن است باعث ایجاد مشکلات زیست‌محیطی شود.
  • افزایش سختی شبکه: با گذشت زمان و افزایش تعداد ماینرها، سختی شبکه (Difficulty) افزایش پیدا می‌کند که به معنای نیاز به توان پردازشی بیشتر برای حل مسائل ریاضی و استخراج بلاک‌های جدید است.
  • نوسانات بازار ارزهای دیجیتال: قیمت ارزهای دیجیتال نوسانی بوده و ممکن است ارزش ارز استخراج‌شده در یک بازه زمانی کوتاه به شدت کاهش پیدا کند.
  • نگهداری و خرابی تجهیزات: تجهیزات ماینینگ به دلیل استفاده مداوم و تولید حرارت زیاد، مستعد خرابی هستند.
  • مسائل قانونی و مقرراتی: در برخی کشورها، ماینینگ ارزهای دیجیتال با محدودیت‌ها و مقررات سخت‌گیرانه‌ای مواجه است.
  • خطرات امنیتی: ماینرها هدف حملات سایبری قرار می‌گیرند. سرقت تجهیزات، حملات DDoS به استخرهای استخراج، و هک کیف‌پول‌های دیجیتال از جمله خطرات امنیتی هستند که باید در نظر بگیرید.

قوانین و مقررات مربوط به استخراج ارزهای دیجیتال در ایران

در ایران، استخراج ارز دیجیتال به‌صورت قانونی انجام می‌شود، اما این فعالیت مستلزم دریافت مجوزهای موردنیاز از وزارت صنعت، معدن و تجارت است. برای این فعالیت، استفاده از برق خانگی به‌هیچ‌وجه مجاز نیست و ماینرها باید از برق با تعرفه‌های صنعتی یا برق تولیدی از نیروگاه‌های اختصاصی استفاده کنند. در مناطق آزاد تجاری، صدور مجوزها بر عهده سازمان‌های منطقه آزاد است.

ماینرها برای تأمین برق انشعاب برق صنعتی دریافت کرده یا نیروگاه‌های اختصاصی راه‌اندازی کنند. استفاده از برق خانگی برای استخراج غیرمجاز است و در صورت شناسایی، فرد خاطی جریمه خواهد شد. همچنین، واردات دستگاه‌های ماینینگ با مجوز از مراجع مربوطه قانونی است و این تجهیزات باید در سامانه جامع تجارت ثبت شوند. واردات یا تولید این دستگاه‌ها بدون مجوز، غیرقانونی بوده و پیگرد قانونی دارد. علاوه بر این، ماینرها ملزم به پرداخت مالیات هستند و باید درآمد حاصل از استخراج را به سازمان امور مالیاتی گزارش دهند.

قوانین و مقررات مربوط به استخراج ارزهای دیجیتال در ایران

استخر استخراج چیست و چه کاربردی دارد؟

استخر استخراج (Mining Pool) به مجموعه‌ای از ماینرها اشاره دارد که توان پردازشی خود را برای استخراج ارزهای دیجیتال به‌طور مشترک به اشتراک می‌گذارند. این استخرها به ماینرهای فردی این امکان را می‌دهند تا به جای رقابت مستقل با سایر ماینرها، توان خود را با دیگران ترکیب کرده و شانس بیشتری برای استخراج موفقیت‌آمیز یک بلاک داشته باشند.

در فرآیند استخراج، حل مسائل ریاضی به قدرت پردازشی بالایی نیاز دارد و احتمال موفقیت برای ماینرهای کوچک یا افرادی که تجهیزات قدرتمندی ندارند، نسبت به ماینرهای بزرگ و صنعتی پایین‌تر است. استخرهای استخراج این مشکل را حل می‌کنند. با پیوستن به یک استخر، ماینرها قدرت پردازشی خود را با دیگران ادغام می‌کنند و در صورت موفقیت در استخراج یک بلاک، پاداش بین تمامی اعضای استخر بر اساس میزان سهم هر فرد از توان پردازشی تقسیم می‌شود.

کاربرد اصلی استخرهای استخراج در افزایش شانس ماینرهای کوچک برای کسب درآمد است. به جای اینکه ماینرها تنها به موفقیت‌های کوچک اکتفا کنند، می‌توانند از درآمدی مستمر و نسبتاً پایدار بهره‌مند شوند. هرچند که پاداش به‌دست‌آمده در مقایسه با استخراج مستقل کمتر است، اما این کاهش با ثبات بیشتر درآمد جبران می‌شود.

بررسی بازدهی اقتصادی استخراج ارزهای دیجیتال

بازدهی اقتصادی استخراج ارزهای دیجیتال بستگی به مدیریت دقیق هزینه‌ها و استفاده بهینه از منابع دارد. انتخاب تجهیزات مناسب، استفاده از برق ارزان و شناخت فرصت‌های موجود در بازار می‌تواند بازدهی را افزایش دهد، در حالی که نوسانات قیمت و افزایش سختی شبکه چالش‌هایی برای ماینرها ایجاد می‌کند. یکی از عوامل اصلی در تعیین بازدهی اقتصادی، هزینه‌های تجهیزات است. استخراج به دستگاه‌های قدرتمندی مانند ASIC یا کارت‌های گرافیک نیاز دارد که هزینه‌های اولیه بالایی دارند. این سرمایه‌گذاری اولیه باید با درآمد حاصل از استخراج جبران شود.

مصرف انرژی نیز تأثیر زیادی بر سودآوری دارد. استخراج ارزهای دیجیتال به مصرف برق بالایی نیاز دارد که در برخی مناطق با تعرفه‌های برق بالا می‌تواند هزینه‌های جاری را به شکل قابل توجهی افزایش دهد. در مقابل، در مناطقی که برق ارزان یا تجدیدپذیر در دسترس است، بازدهی اقتصادی بیشتر است. سختی شبکه یکی دیگر از عوامل مؤثر در بازدهی استخراج است. با افزایش تعداد ماینرها و قدرت پردازشی شبکه، سختی استخراج افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه سود استخراج کم می‌شود. هزینه‌های نگهداری و تعمیرات تجهیزات نیز باید در نظر گرفته شود. این هزینه‌ها به مرور زمان افزایش پیدا می‌کند و می‌تواند بر بازدهی اقتصادی تأثیر منفی داشته باشد.

سخن پایانی

استخراج ارز دیجیتال یکی از روش‌های کسب درآمد از این بازار مالی است. با این حال در این فرایند با وجود مزایایی مانند درآمدزایی و مشارکت در امنیت شبکه‌های بلاک چین، ماینرها باید با چالش‌های مصرف انرژی، هزینه‌های نگهداری و نوسانات بازار نیز مواجه شوند. تصمیم‌گیری هوشمندانه در انتخاب تجهیزات، حضور در استخرهای استخراج و توجه به تغییرات بازار تأثیر زیادی بر میزان سود و موفقیت در این حوزه دارد.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا