تصور کنید جهانی که در آن، اینترنت، انرژی، داده‌ها و حتی حمل‌ونقل، نه توسط شرکت‌های غول‌پیکر، بلکه توسط کاربران عادی کنترل و مدیریت می‌شود. این همان ایده‌ای است که به کمک آنDePIN (زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز) ایجاد شد. در حالی که بلاکچین‌ها قدرت را از بانک‌ها گرفتند و آن را به مردم دادند، دپین فراتر رفت و زیرساخت‌های فیزیکی را از کنترل نهادهای سنتی خارج کرد؛ اینترنتی که توسط میلیون‌ها کاربر اداره می‌شود، یا شبکه‌های انرژی که به‌جای شرکت‌های بزرگ، توسط خانه‌های هوشمند کنترل می‌شوند. این فناوری نه‌تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه آزادی، شفافیت و امنیت بیشتری را به ارمغان می‌آورد. در این مطلب، نگاهی دقیق‌تر به دپین خواهیم داشت؛ بررسی می‌کنیم که DePIN چیست و چگونه آینده زیرساخت‌های جهان را دگرگون خواهد کرد.
DePIN چیست؟
دنیا در حال تغییر بوده و DePIN یکی از آن مفاهیمی است که می‌تواند همه‌چیز را از پایه دگرگون کند. DePIN (Decentralized Physical Infrastructure Network) تکنولوژی مهمی است که امکان مالکیت و مدیریت زیرساخت‌های فیزیکی را به همه می‌دهد. دیگر خبری از انحصار شرکت‌های بزرگ نیست. اینترنتی را تصور کنید که توسط هزاران نفر در سراسر دنیا اداره می‌شود، یا شبکه‌ای از ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی که توسط کاربران مدیریت می‌شوند؛ این همان کاری است که دپین انجام می‌دهد. حتی شبکه‌های ذخیره‌سازی داده و اینترنت اشیا هم می‌توانند از این تحول عظیم بهره‌مند شوند.
DePIN یک مدل جدید از ساخت، مدیریت و استفاده از زیرساخت‌های فیزیکی است که به‌جای تکیه بر شرکت‌های بزرگ، توسط کاربران اداره می‌شود. این مفهوم به لطف تکنولوژی بلاکچین و توکن‌های رمزنگاری شده، به مشارکت‌کنندگان اجازه می‌دهد با به اشتراک‌گذاری منابع خود، درآمد کسب کنند. با دپین دیگر نیازی نیست به واسطه‌ها اعتماد کنید، زیرا هرچیزی که در این سیستم اجرا می‌شود، روی بلاکچین ثبت شده و برای همه قابل بررسی است.
آینده‌ای را تصور کنید که در آن، مردم نه‌تنها مصرف‌کننده، بلکه صاحبان و ارائه‌دهندگان زیرساخت‌های حیاتی هستند. این همان آینده‌ای است که DePIN در حال ساخت آن است.
چرا دپین به وجود آمد؟
احتمالا دیگر متوجه شده‌اید DePIN چیست؛ اما چرا این فناوری به وجود آمد؟
دپین (DePIN) یا شبکه‌های فیزیکی غیرمتمرکز به‌عنوان یک انقلاب در دنیای بلاکچین و فناوری‌های غیرمتمرکز به وجود آمد. این مفهوم زمانی شکل گرفت که نیاز به جایگزینی زیرساخت‌های سنتی متمرکز با شبکه‌های باز و مشارکتی حس شد.
تا قبل از دپین، زیرساخت‌های اساسی مانند ذخیره‌سازی داده، محاسبات ابری، اینترنت اشیا (IoT) و حتی شبکه‌های مخابراتی، همگی در کنترل شرکت‌های بزرگی مثل آمازون، گوگل و مایکروسافت بودند. این موضوع باعث هزینه‌های بالا، سانسور، ضعف امنیتی و انحصار قدرت در دست تعداد کمی از شرکت‌ها شده بود.
اما دپین با استفاده از بلاکچین و توکن‌های اقتصادی به کاربران این امکان را داد تا زیرساخت‌های فیزیکی را به‌طور جمعی بسازند و از آن درآمد کسب کنند. یعنی افراد عادی می‌توانند به‌جای استفاده صرف از سرویس‌های متمرکز، با مشارکت در تأمین منابع، هم خدمات ارائه دهند و هم از آن سود ببرند.
برای مثال، پروژه‌هایی مانند هلیوم (Helium) در دپین، اینترنت بی‌سیم را با استفاده از دستگاه‌های افراد مختلف گسترش دادند. فایل کوین (Filecoin) فضای ذخیره‌سازی غیرمتمرکز ایجاد کرد و Render Network قدرت پردازشی گرافیکی را بین کاربران توزیع کرد.
دپین آینده‌ای را می‌سازد که در آن، زیرساخت‌های حیاتی جهان نه در دست غول‌های فناوری، بلکه در اختیار کاربران عادی خواهد بود. این یعنی کنترل، امنیت و درآمدزایی بیشتر برای همه!
نحوه عملکرد DePIN چگونه است؟
این فناوری ترکیبی از بلاکچین، اقتصاد توکنیزه شده و زیرساخت‌های فیزیکی را ارائه می‌دهد تا مدل‌های جدیدی از مالکیت، بهره‌برداری و مدیریت دارایی‌های زیرساختی ایجاد کند. درواقع دپین یک مدل نوآورانه برای توسعه و مدیریت زیرساخت‌ها است که در آن کاربران و مشارکت‌کنندگان از طریق مکانیزم‌های غیرمتمرکز، زیرساخت‌های فیزیکی را تأمین و مدیریت می‌کنند. این زیرساخت‌ها می‌توانند شامل شبکه‌های ارتباطی، انرژی، ذخیره‌سازی داده و موارد دیگر باشند.
نحوه عملکرد DePIN به صورت زیر است:
استفاده از بلاکچین برای مدیریت داده‌ها
در DePIN، اطلاعات مربوط به دارایی‌های فیزیکی در بلاکچین ثبت می‌شود. این کار باعث شفافیت، امنیت و غیرقابل تغییر بودن داده‌ها خواهد شد. بلاکچین همچنین تراکنش‌ها، مالکیت و میزان استفاده از منابع را رهگیری می‌کند.
مدل‌های انگیزشی با توکن‌های بومی
یکی از ویژگی‌های کلیدی DePIN استفاده از توکن‌های بومی برای انگیزه دادن به مشارکت‌کنندگان است. افراد یا شرکت‌هایی که در نگهداری، توسعه یا اشتراک‌گذاری منابع زیرساختی شرکت می‌کنند، پاداشی در قالب توکن دریافت خواهند کرد. این توکن‌ها می‌توانند برای پرداخت خدمات یا خرید تجهیزات استفاده شوند.
مدیریت غیرمتمرکز از طریق DAO
بسیاری از پروژه‌های DePIN از سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) برای تصمیم‌گیری استفاده می‌کنند. کاربران با توکن‌های حاکمیتی می‌توانند در تصمیمات مهم مربوط به توسعه و نگهداری زیرساخت‌ها مشارکت کنند.
اتصال کاربران و ارائه‌دهندگان خدمات
دپین بستری برای ارتباط بین افرادی است که به خدمات زیرساختی نیاز دارند و کسانی که این خدمات را ارائه می‌دهند. این ارتباط از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شود که نیاز به واسطه‌های سنتی را از بین میبرد.
کاربردهای DePIN چیست؟
DePIN در بخش‌های مختلفی کاربرد دارد که در ادامه برخی از مهم‌ترین آنها را بررسی می‌کنیم:
ارتباطات و اینترنت غیرمتمرکز
یکی از کاربردهای اصلی DePIN در ایجاد شبکه‌های ارتباطی غیرمتمرکز است. این شبکه‌ها به کاربران اجازه می‌دهند تا بدون وابستگی به شرکت‌های مخابراتی سنتی، دسترسی به اینترنت و ارتباطات داشته باشند.
نمونه‌ها:
- Helium: یک شبکه بی‌سیم غیرمتمرکز که کاربران می‌توانند با راه‌اندازی هات‌اسپات‌های اینترنتی، پوشش شبکه را گسترش دهند و در ازای آن توکن HNT دریافت کنند.
- Pollen Mobile: شبکه‌ای مشابه Helium که خدمات 5G را به‌صورت غیرمتمرکز ارائه می‌دهد.
ذخیره‌سازی داده و محاسبات غیرمتمرکز
یکی دیگر از موارد استفاده از DePIN، ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها به‌صورت غیرمتمرکز است. این فناوری به کاربران کمک می‌کند تا اطلاعات خود را بدون نیاز به سرویس‌دهنده‌های ابری متمرکز مانند Amazon یا Google ذخیره و پردازش کنند.
نمونه‌ها:
- Filecoin و Arweave: این دو شبکه به کاربران اجازه می‌دهند تا فضای ذخیره‌سازی بلااستفاده خود را اجاره دهند و در ازای آن توکن دریافت کنند.
- Render Network: یک شبکه محاسباتی که قدرت پردازش گرافیکی را از کاربران مختلف جمع‌آوری می‌کند و برای رندرینگ (پردازش گرافیکی) در اختیار کاربران دیگر قرار می‌دهد.
انرژی و مدیریت منابع
دپین در بخش انرژی و مدیریت منابع نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فناوری به افراد و شرکت‌ها اجازه می‌دهد که منابع انرژی را بدون نیاز به واسطه‌های متمرکز تولید، ذخیره و توزیع کنند.
نمونه‌ها:
- Grid+ و Power Ledger: این پروژه‌ها امکان خرید و فروش برق بین کاربران را بدون نیاز به شرکت‌های برق سنتی به کاربران می‌دهند.
- ReSource: یک شبکه که به شرکت‌ها اجازه می‌دهد انرژی مازاد خود را به دیگران عرضه کنند.
حمل‌ونقل و ناوبری غیرمتمرکز
DePIN می‌تواند در ایجاد شبکه‌های حمل‌ونقل مشارکتی و ناوبری غیرمتمرکز نیز نقش داشته باشد. در این مدل‌ها، افراد می‌توانند وسایل نقلیه خود را به شبکه متصل کرده و خدمات حمل‌ونقل ارائه دهند.
نمونه‌ها:
- DIMO: یک شبکه داده‌ای برای خودروها که اطلاعات ترافیک و وضعیت خودرو را به اشتراک می‌گذارد و کاربران را در ازای داده‌های مفیدشان پاداش می‌دهد.
- Hivemapper: جایگزین غیرمتمرکز برای Google Maps که کاربران می‌توانند با جمع‌آوری داده‌های نقشه‌برداری، توکن دریافت کنند.
اینترنت اشیا (IoT) و خانه‌های هوشمند
با استفاده از DePIN، می‌توان سیستم‌های هوشمند خانه و اینترنت اشیا را بدون نیاز به سرورهای متمرکز مدیریت کرد. این کار باعث افزایش امنیت، حریم خصوصی و کاهش هزینه‌ها می‌شود.
نمونه‌ها:
- IoTeX: یک بلاکچین مخصوص اینترنت اشیا که به دستگاه‌های هوشمند اجازه می‌دهد با یکدیگر تعامل کنند و کاربران برای اشتراک‌گذاری داده‌های خود پاداش بگیرند.
تأمین مالی و اقتصاد مشارکتی
در برخی موارد، دپین می‌تواند در ایجاد اقتصادهای مشارکتی و مدل‌های تأمین مالی جایگزین نقش داشته باشد. در این مدل‌ها، افراد می‌توانند با ارائه خدمات زیرساختی در بخش‌های مختلف درآمدزایی کنند.
نمونه‌ها:
- Flux: یک شبکه پردازشی غیرمتمرکز که به کاربران اجازه می‌دهد منابع پردازشی خود را اجاره دهند.
- Akash Network: یک شبکه ابری غیرمتمرکز که به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد بدون نیاز به سرویس‌دهنده‌های ابری متمرکز، برنامه‌های خود را اجرا کنند.
چرخه دپین چیست؟
چرخه دپین (DePIN Flywheel) با ایجاد انگیزه، زیرساخت‌های فیزیکی کارآمدی ایجاد می‌کند. مراحل چرخه دپین به شرح زیر است:
- ایجاد و تأمین منابع: افراد و سازمان‌ها دارایی‌های فیزیکی (مانند سخت‌افزار، پهنای باند، ذخیره‌سازی داده، انرژی و غیره) را در اختیار شبکه قرار می‌دهند. این دارایی‌ها می‌توانند شامل گره‌های شبکه، سرورها، نقاط دسترسی اینترنت و حتی وسایل حمل‌ونقل باشند.
- توزیع و مشارکت: کاربران و اپراتورها در شبکه به اشتراک گذاشته شده مشارکت کرده و منابع خود را عرضه می‌کنند. این کار با دریافت پاداش‌های توکنی انجام می‌شود.
- مصرف و استفاده: افراد و کسب‌وکارها از خدمات زیرساختی مانند ذخیره‌سازی ابری، پردازش داده‌ها، اینترنت اشیا و حتی حمل‌ونقل غیرمتمرکز استفاده می‌کنند. پرداخت هزینه‌ها اغلب با استفاده از رمزارزها یا قراردادهای هوشمند انجام می‌شود.
- پاداش‌دهی و تأمین مالی: شرکت‌کنندگان و ارائه‌دهندگان منابع به‌واسطه توکن‌های بومی شبکه، مشوق دریافت می‌کنند. توکن‌های دریافتی ممکن است برای توسعه و نگهداری زیرساخت‌ها دوباره سرمایه‌گذاری شوند.
- توسعه و نوآوری: با رشد شبکه، شرکت‌های بیشتری وارد اکوسیستم دپین می‌شوند. مدل‌های جدید اقتصادی، نوآوری‌های فنی و مشارکت‌های جدید باعث گسترش و بهبود شبکه می‌شوند.
انواع DePIN
دپین به چهار دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شود که هرکدام کاربردهای منحصربه‌فردی در دنیای واقعی دارند. در ادامه أنواع دپین و پروژه‌های مرتبط با آن را بررسی می‌کنیم:
ذخیره‌سازی غیرمتمرکز (Decentralized Storage)
یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین بخش‌های DePIN، سیستم‌های ذخیره‌سازی غیرمتمرکز هستند که داده‌ها را به‌جای سرورهای متمرکز، روی شبکه‌ای از گره‌های مستقل توزیع می‌کنند. این مدل به‌طور قابل‌توجهی امنیت، حریم خصوصی و مقاومت در برابر سانسور را افزایش می‌دهد.
مهم‌ترین پروژه‌های این نوع دپین به شرح زیر است:
- Filecoin (FIL): شبکه‌ای غیرمتمرکز برای ذخیره‌سازی ابری که از توکن FIL برای تشویق به کاربران استفاده می‌کند.
- Arweave (AR): ذخیره‌سازی دائمی اطلاعات با استفاده از تکنولوژی Blockweave.
- Storj (STORJ): شبکه‌ای که کاربران می‌توانند فضای خالی هارد خود را به دیگران اجاره دهند.
- Sia (SC): یک سرویس ذخیره‌سازی ابری که داده‌ها را در سراسر یک شبکه غیرمتمرکز رمزگذاری و توزیع می‌کند.
مزایای این مدل به شرح زیر هستند:
- مقاوم در برابر سانسور و هک
- امنیت بالا از طریق رمزگذاری داده‌ها
- کاهش هزینه‌ها نسبت به سیستم‌های ابری متمرکز مانند AWS و Google Cloud
ارتباطات غیرمتمرکز (Decentralized Wireless – DeWi)
ارتباطات غیرمتمرکز یکی از جذاب‌ترین کاربردهای DePIN است که زیرساخت‌های مخابراتی مانند Wi-Fi، اینترنت موبایل و GPS را به‌صورت همتا‌به‌همتا (P2P) توزیع می‌کند. این مدل باعث کاهش هزینه‌های ارائه اینترنت، افزایش پوشش و ایجاد فرصت‌های درآمدی برای کاربران می‌شود.
مهم‌ترین پروژه‌های این نوع دپین به شرح زیر است:
- Helium (HNT): شبکه غیرمتمرکز اینترنت اشیا که کاربران می‌توانند با اشتراک‌گذاری پهنای باند، توکن HNT دریافت کنند.
- Pollen Mobile: یک شبکه 5G غیرمتمرکز که به کاربران اجازه می‌دهد پوشش شبکه را گسترش داده و از آن درآمد کسب کنند.
- XNET: شبکه غیرمتمرکز ارتباطی که در حال توسعه نسل بعدی اتصال اینترنتی است.
مزایای این مدل به شرح زیر هستند:
- کاهش هزینه‌های زیرساخت مخابراتی
- امکان کسب درآمد از اشتراک‌گذاری پهنای باند
- افزایش پوشش شبکه در مناطق دورافتاده
قدرت محاسباتی غیرمتمرکز (Decentralized Compute)
در این مدل، افراد و شرکت‌ها می‌توانند توان پردازشی (CPU, GPU, FPGA) خود را به اشتراک بگذارند و در ازای آن پاداش بگیرند. این نوع زیرساخت برای محاسبات سنگین مانند هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، رندرینگ و پردازش‌های بلاکچینی بسیار کارآمد است.
مهم‌ترین پروژه‌های این نوع دپین به شرح زیر است:
- Render Network (RNDR): شبکه‌ای که پردازنده‌های گرافیکی (GPU) را برای انجام پردازش‌های سنگین مانند رندرینگ سه‌بعدی به اشتراک می‌گذارد و کاربران آن ارز دیجیتال RNDR پاداش می‌گیرند.
- Akash Network (AKT): سرویس ابری غیرمتمرکز برای اجرای برنامه‌ها و پردازش داده‌ها.
- Golem (GLM): یک بازار همتا‌به‌همتا برای اجاره توان پردازشی از کامپیوترهای کاربران.
مزایای این مدل به شرح زیر هستند:
- کاهش هزینه‌های پردازشی نسبت به سرویس‌های متمرکز مانند AWS
- ایجاد فرصت درآمدی برای کاربران با سخت‌افزار قوی
- مقیاس‌پذیری بالاتر برای اجرای پروژه‌های بزرگ
انرژی و منابع فیزیکی غیرمتمرکز (Decentralized Energy & Physical Resources)
این بخش از DePIN مربوط به توزیع انرژی، سیستم‌های حمل‌ونقل و زیرساخت‌های فیزیکی دیگر به‌صورت غیرمتمرکز است. هدف اصلی این مدل، ایجاد یک شبکه پایدار، کارآمد و مقرون‌به‌صرفه است.
مهم‌ترین پروژه‌های این نوع دپین به شرح زیر است:
- Power Ledger (POWR): یک پلتفرم برای خرید و فروش برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر.
- Grid+: شبکه‌ای برای بهینه‌سازی مصرف انرژی با استفاده از بلاکچین.
- DIMO: یک شبکه غیرمتمرکز برای جمع‌آوری و اشتراک‌گذاری داده‌های خودروها و وسایل نقلیه.
- Hivemapper (HONEY): یک شبکه نقشه‌برداری غیرمتمرکز که کاربران با ثبت اطلاعات جغرافیایی پاداش دریافت می‌کنند.
مزایای این مدل به شرح زیر هستند:
- افزایش بهره‌وری در مصرف انرژی
- ایجاد یک اکوسیستم شفاف برای تبادل برق و داده‌های فیزیکی
- کاهش هزینه‌های توزیع انرژی و حمل‌ونقل
مزایا و معایب DePIN چیست؟
دپین درست مثل هر فناوری دیگری مزایا و معایبی دارد. در ادامه مزایا و معایب DePIN را بررسی می‌کنیم.
مزایای DePINچیست؟
مزایای DePIN به شرح زیر است:
- غیرمتمرکز بودن و حذف واسطه‌ها: مدل DePIN واسطه‌های سنتی را حذف کرده و اجازه می‌دهد افراد مستقیماً در ایجاد و مدیریت زیرساخت‌ها نقش داشته باشند. این کار هزینه‌ها را کاهش داده و شفافیت را افزایش می‌دهد.
- کاهش هزینه‌ها: در مدل‌های سنتی، شرکت‌های بزرگ برای ایجاد زیرساخت‌های فیزیکی هزینه‌های سنگینی متحمل می‌شوند، اما DePIN با توزیع این هزینه‌ها بین مشارکت‌کنندگان، قیمت نهایی خدمات را کاهش می‌دهد.
- کسب درآمد از دارایی‌های بلااستفاده: افراد می‌توانند با به اشتراک‌گذاری منابع خود (مانند پهنای باند اینترنت، ذخیره‌سازی داده یا انرژی خورشیدی) درآمد کسب کنند. این ویژگی باعث افزایش بهره‌وری و استفاده بهینه از منابع می‌شود.
- افزایش شفافیت و امنیت: بلاکچین و قراردادهای هوشمند، شفافیت بالایی را در مدیریت و اجرای پروژه‌های DePIN ایجاد کرده و از دستکاری داده‌ها جلوگیری می‌کنند.
- دسترسی جهانی و عادلانه‌تر: برخلاف مدل‌های سنتی که دسترسی به زیرساخت‌ها معمولاً محدود به مناطقی خاص است، دپین امکان مشارکت جهانی را به کاربران می‌دهد و به افراد بیشتری امکان استفاده از این زیرساخت‌ها را خواهد داد.
- انعطاف‌پذیری و توسعه‌پذیری بالا: دپین به دلیل ماهیت غیرمتمرکز خود، امکان رشد و مقیاس‌پذیری بالایی دارد و می‌تواند به سرعت در مناطق مختلف گسترش یابد.
- کاهش سانسور و کنترل مرکزی: در سیستم‌های سنتی، دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ می‌توانند بر زیرساخت‌ها کنترل داشته باشند، اما DePIN این کنترل را به کاربران واگذار می‌کند و مقاومت در برابر سانسور را افزایش می‌دهد.
معایب DePINچیست؟
معایب DePIN به شرح زیر است:
- چالش‌های قانونی و نظارتی: بسیاری از کشورها قوانین شفافی برای DePIN ندارند و احتمالاً در آینده، محدودیت‌های قانونی برای این فناوری اعمال شود که می‌تواند روند رشد آن را آهسته‌تر کند.
- مشکلات مربوط به هماهنگی و مدیریت: چون DePIN بر پایه مشارکت‌های گسترده است، مدیریت هماهنگ بین افراد مختلف می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و منجر به مشکلات اجرایی شود.
- امنیت و اعتماد در شبکه: با اینکه بلاکچین امنیت بالایی دارد، اما حملات سایبری و کلاهبرداری همچنان ممکن است در شبکه‌های دپین رخ دهد. برای مثال، گره‌های خرابکار می‌توانند عملکرد سیستم را مختل کنند.
- محدودیت‌های فنی و زیرساختی: برای عملیاتی شدن DePIN، نیاز به فناوری‌های پیشرفته و زیرساخت مناسب است. در برخی مناطق، نبود امکانات مناسب مانع از رشد این مدل خواهد شد.
- نوسانات اقتصادی و مدل‌های کسب‌وکار: بسیاری از پروژه‌های DePIN برای پاداش‌دهی به کاربران از توکن‌های دیجیتال استفاده می‌کنند که ممکن است تحت تأثیر نوسانات بازار قرار بگیرد و پایداری اقتصادی پروژه را تهدید کنند.
- مشکلات مربوط به کیفیت خدمات: در مدل‌های سنتی، کیفیت خدمات توسط شرکت‌های بزرگ تضمین می‌شود، اما در DePIN، کیفیت خدمات ممکن است به دلیل عدم وجود استانداردهای مشخص کاهش یابد.
- پذیرش عمومی و مقاومت سازمان‌ها: بسیاری از شرکت‌های بزرگ که در حال حاضر کنترل زیرساخت‌ها را در اختیار دارند، ممکن است در برابر DePIN مقاومت داشته باشند و از پذیرش این مدل جلوگیری کنند.
معرفی بهترین پروژه‌های DePIN
بهترین پروژه‌های DePIN به شرح زیر هستند:
Helium – اینترنت غیرمتمرکز برای همه
هلیوم یکی از موفق‌ترین پروژه‌های دپین بوده که هدفش ایجاد یک شبکه بی‌سیم غیرمتمرکز برای اینترنت اشیا است. به‌جای استفاده از اپراتورهای سنتی، کاربران می‌توانند با نصب دستگاه‌های هلیوم، به گسترش این شبکه کمک کرده و در عوض توکن HNT دریافت کنند. این مدل باعث شده است که افراد در سراسر جهان، از شهرهای بزرگ تا مناطق دورافتاده، به یک اینترنت غیرمتمرکز و کم‌هزینه دسترسی داشته باشند.
Render Network – قدرت محاسباتی غیرمتمرکز
در دنیایی که هوش مصنوعی و گرافیک‌های پیشرفته روزبه‌روز پرتقاضاتر می‌شوند، پروژه Render Network یک راهکار نوآورانه ارائه کرده است. این شبکه با استفاده از قدرت پردازشی بلااستفاده کامپیوترهای کاربران، یک سیستم رندرینگ غیرمتمرکز را ایجاد کرده که به تولیدکنندگان محتوا و استودیوهای فیلم‌سازی اجازه می‌دهد تا هزینه‌های پردازشی خود را کاهش دهند. در این میان، کاربران هم در ازای ارائه قدرت پردازشی خود، RNDR توکن دریافت می‌کنند.
Filecoin – انقلاب ذخیره‌سازی داده‌ها
ذخیره‌سازی داده‌ها همیشه یکی از مشکلات اصلی اینترنت بوده، اما Filecoin این مشکل را با ایجاد یک سیستم ذخیره‌سازی غیرمتمرکز حل کرده است. کاربران می‌توانند فضای ذخیره‌سازی اضافی خود را در اختیار شبکه قرار دهند و در عوض توکن دریافت کنند. این سیستم نه تنها از نظر امنیت و حریم خصوصی برتر از مدل‌های سنتی مانند گوگل درایو یا AWS است، بلکه به کاربران قدرت بیشتری در مدیریت داده‌هایشان می‌دهد.
Akash Network – پردازش ابری غیرمتمرکز
شبکه Akash یک پروژه DePIN است که قصد دارد پردازش ابری را از انحصار غول‌های فناوری خارج کند. در این شبکه، کاربران می‌توانند منابع پردازشی خود را کرایه دهند یا از منابع دیگران استفاده کنند. این مدل باعث کاهش هزینه‌های پردازش ابری می‌شود و به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که بدون وابستگی به شرکت‌های متمرکز، اپلیکیشن‌های خود را اجرا کنند.
Arweave – ذخیره‌سازی دائمی داده‌ها
اگر به دنبال یک راه‌حل برای ذخیره‌سازی دائمی داده‌ها هستید، Arweave یکی از بهترین گزینه‌ها است. برخلاف مدل‌های ذخیره‌سازی معمولی که نیاز به تمدید اشتراک دارند، Arweave یک سیستم مبتنی بر «پرداخت یک‌بار برای همیشه» را ارائه می‌دهد. این ویژگی باعث شده است که این پروژه برای ذخیره‌سازی داده‌های مهم و دائمی مانند آرشیوهای تاریخی، مقالات علمی و حتی NFTها بسیار محبوب شود.
Livepeer – آینده استریم غیرمتمرکز
Livepeer انقلابی در دنیای پخش زنده ویدئو ایجاد کرده است. در حالی که سرویس‌هایی مثل یوتیوب و توییچ هزینه‌های زیادی برای استریمینگ ویدئو دریافت می‌کنند، Livepeer با بهره‌گیری از یک شبکه غیرمتمرکز، هزینه‌های پردازشی را کاهش داده و کیفیت استریم را افزایش می‌دهد. کاربران می‌توانند قدرت پردازشی خود را در اختیار این شبکه قرار دهند و در ازای آن توکن LPT دریافت کنند.
DIMO – تحول در داده‌های خودرویی
DIMO یک پروژه DePIN است که داده‌های خودرو را از حالت متمرکز خارج کرده و آن را به‌صورت غیرمتمرکز مدیریت می‌کند. این پروژه به رانندگان اجازه می‌دهد تا داده‌های خودروی خود را کنترل کرده و حتی از فروش این داده‌ها درآمد کسب کنند. در حالی که شرکت‌های خودروسازی اغلب بدون اجازه اطلاعات کاربران را ذخیره می‌کنند، DIMO قدرت را به خود رانندگان بازمی‌گرداند.
Hivemapper – گوگل مپس غیرمتمرکز
اگر فکر می‌کنی گوگل مپس بهترین راه برای مسیریابی است، Hivemapper می‌تواند نظرت را عوض کند! این پروژه با کمک کاربران، یک نقشه غیرمتمرکز و به‌روز ایجاد کرده است. افرادی که از دوربین‌های Hivemapper در خودروهایشان استفاده می‌کنند، با ثبت تصاویر و داده‌های جاده‌ای به شبکه کمک کرده و در ازای آن توکن دریافت می‌کنند. این مدل باعث شده که Hivemapper بسیار سریع‌تر و دقیق‌تر از سیستم‌های سنتی باشد.
روش‌های کسب درآمد از DePIN
دیپن یکی از فناوری‌هایی است که امکان کسب درآمد را هم به کاربران می‌دهد. روش‌های مختلف کسب درآمد از DePIN به شرح زیر هستند:
استخراج و ارائه منابع فیزیکی
یکی از روش‌های اصلی کسب درآمد در DePIN، تأمین منابع فیزیکی مانند اینترنت، برق، فضای ذخیره‌سازی یا پردازش است. کاربران با مشارکت در این شبکه‌ها، می‌توانند با ارائه منابع خود به دیگران، درآمد کسب کنند. برخی از نمونه‌های رایج شامل موارد زیر است:
- استخراج با سخت‌افزار مشارکتی: در پروژه‌هایی مانند Helium، کاربران با نصب دستگاه‌های رادیویی خاص، به گسترش شبکه‌های بی‌سیم کمک کرده و توکن دریافت می‌کنند.
- ارائه فضای ذخیره‌سازی: شبکه‌هایی مانند Filecoin و Arweave به کاربران این امکان را می‌دهند که فضای ذخیره‌سازی خود را اجاره دهند و در ازای آن پاداش دریافت کنند.
استیکینگ و تأمین نقدینگی
در بسیاری از پروژه‌های DePIN، کاربران می‌توانند با استیکینگ (Staking) توکن‌های خود یا تامین نقدینگی به استخرهای مالی، سود کسب کنند. این روش برای کاربرانی که منابع سخت‌افزاری ندارند، گزینه‌ای مناسب محسوب می‌شود. برخی از روش‌های استیکینگ شامل موارد زیر است:
- استیکینگ توکن‌های پلتفرم: کاربران با قفل کردن توکن‌های خود در شبکه، پاداش دریافت می‌کنند.
- تأمین نقدینگی: برخی از پروژه‌های DePIN از مدل‌های مالی غیرمتمرکز یا دیفای (DeFi) استفاده کرده و به کاربران برای تأمین نقدینگی در استخرها، سود پرداخت می‌کنند.
اجرای نودهای شبکه
برخی از پروژه‌های DePIN از نودهای غیرمتمرکز برای اجرای شبکه خود استفاده می‌کنند. در این روش کاربران با اجرای یک نود شبکه (Node) در شبکه، به تأیید تراکنش‌ها، پردازش داده‌ها و توزیع اطلاعات کمک کرده و در مقابل، پاداش دریافت می‌کنند. نمونه‌هایی از این پروژه‌ها شامل موارد زیر هستند:
- شبکه Helium: کاربران با اجرای نودهای بی‌سیم، به گسترش اینترنت اشیا کمک کرده و توکن HNT دریافت می‌کنند.
- شبکه Akash: کاربران با ارائه قدرت پردازش ابری غیرمتمرکز، درآمد کسب می‌کنند.
مشارکت در اقتصاد داده‌ها
یک مدل دیگر از پروژه‌های DePIN طراحی شده‌اند که به کاربران اجازه می‌دهند تا داده‌های شخصی یا صنعتی خود را به اشتراک بگذارند و از آن درآمد کسب کنند. در این مدل، داده‌ها به‌صورت امن و ناشناس از طریق بلاکچین مدیریت شده و به خریداران فروخته می‌شوند. نمونه‌هایی از این روش به شرح زیر هستند:
- شبکه Ocean Protocol: کاربران می‌توانند داده‌های خود را توکنایز کنند و به فروش برسانند.
- پروژه Streamr: امکان فروش داده‌های مربوط به سنسورها و اینترنت اشیا را به کاربران می‌دهد.
ایجاد و فروش خدمات روی شبکه‌های DePIN
کاربران و توسعه‌دهندگان می‌توانند خدمات و محصولات خود را بر بستر DePIN ایجاد کنند و ارائه دهند. برخی از راه‌های کسب درآمد در این حوزه شامل موارد زیر است:
- ایجاد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps): توسعه‌دهندگان می‌توانند برنامه‌هایی برای مدیریت داده‌ها، ارتباطات و خدمات مالی بسازند و در ازای استفاده کاربران، درآمد کسب کنند.
- ارائه خدمات مشاوره و آموزش: متخصصان حوزه DePIN می‌توانند خدمات مشاوره‌ای ارائه دهند یا دوره‌های آموزشی مرتبط با این تکنولوژی برگزار کنند.
خرید و فروش توکن‌های DePIN
سرمایه‌گذاری و معامله‌گری در بازار توکن‌های DePIN نیز یک روش برای کسب درآمد است. کاربران می‌توانند با خرید توکن‌های مربوط به پروژه‌های موفق و فروش آنها در قیمت‌های بالاتر، سود کسب کنند. این روش شامل موارد زیر است:
- سرمایه‌گذاری بلندمدت: خرید و نگهداری توکن‌های پروژه‌های معتبر برای کسب سود در آینده.
- معامله‌گری کوتاه‌مدت: خرید و فروش توکن‌ها بر اساس تحلیل بازار و نوسانات قیمتی.
آینده وب ۳ با دپین
وب ۳ آینده اینترنت را متحول می‌کند و دپین یکی از پیشگامان این تحول است. در دنیایی که تمرکززدایی مهم‌ترین اصل شده است، دپین نقش یک پلتفرم زیرساختی را بازی می‌کند که ارتباط میان کاربران و داده‌ها را بدون نیاز به واسطه‌های سنتی ممکن می‌سازد.
دپین مانند ستون فقرات وب ۳ عمل می‌کند، جایی که قدرت از شرکت‌های بزرگ گرفته می‌شود و مستقیماً در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. در این سیستم، داده‌ها شفاف، غیرقابل تغییر و امن هستند. با دیپن کاربران نه‌تنها مالک اطلاعات خود خواهند بود، بلکه می‌توانند از آن کسب درآمد کنند.
یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های دپین، ترکیب بلاکچین با اینترنت اشیا است. تصور کنید دستگاه‌های هوشمند شما به‌صورت مستقل و بدون نیاز به سرورهای متمرکز کار کنند. این یعنی دنیایی که در آن پهنای باند، قدرت پردازش و فضای ذخیره‌سازی به صورت توزیع شده در اختیار همه قرار می‌گیرد.
مزایای دپین به همین‌جا ختم نمی‌شود. این فناوری بستری ایده‌آل برای انواع قرارداد هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) است که می‌توانند در حوزه‌هایی مثل امور مالی، بهداشت، لجستیک و حتی هوش مصنوعی، تحول ایجاد کنند.
آینده وب ۳ بدون زیرساخت‌های قوی مانند دپین قابل تصور نیست. هرچه این فناوری بیشتر گسترش پیدا کند، جهان به سمت اینترنتی عادلانه‌تر، آزادتر و کارآمدتر حرکت خواهد کرد.
جمع بندی
فناوری DePIN آینده‌ای روشن دارد، اما برای رسیدن به پذیرش گسترده با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. محدودیت‌های قانونی، پیچیدگی‌های فنی در مقیاس‌پذیری و مسائل مربوط به تعامل‌پذیری میان سیستم‌ها، از موانع اصلی این فناوری هستند. همچنین، ادغام بلاکچین با زیرساخت‌های فیزیکی نیازمند امنیت بالا و طراحی رابط‌های کاربری ساده و کارآمد است.
با این وجود، چشم‌انداز DePIN مثبت است. همان‌طور که فناوری پیشرفت می‌کند، این چالش‌ها نیز قابل‌حل خواهند بود. پروژه‌های جدید می‌توانند راهکارهایی برای عبور از این موانع ارائه دهند و زیرساخت‌های فیزیکی غیرمتمرکز را بیش‌ازپیش کارآمد سازند. با ایجاد فرصت‌هایی برای افراد و جوامع در مدیریت منابع و زیرساخت‌ها، دپین می‌تواند شیوه تعامل ما با دنیای فیزیکی را متحول کرده و به سمت آینده‌ای غیرمتمرکزتر حرکت کند.
