صرافی غیرمتمرکز چیست؟ آشنایی کامل با دکس‌ها

امروزه شیوه‌های خرید، فروش و مبادله‌ی دارایی‌های دیجیتال در دنیای رمزارزها، به‌طور قابل‌توجهی گسترش یافته‌اند. یکی از متحول‌کننده‌ترین نوآوری‌های این عرصه، ظهور صرافی‌ های غیر متمرکز است که معمولاً با نام دکس (DEX) شناخته می‌شوند. برخلاف صرافی‌ های سنتی و متمرکز (CEX) که سال‌ها بر بازار تسلط داشتند، صرافی غیرمتمرکز رویکردی جدیدی برای انجام معاملات ارائه می‌دهند که با اصول اصلی فناوری بلاکچین یعنی تمرکززدایی، شفافیت و استقلال کاربری همسو هستند. این مقاله بیتفا به مفهوم صرافی‌ های غیر متمرکز، ویژگی‌های کلیدی و نحوه‌ی عملکرد آنها می‌پردازد و تفاوت‌های اساسی بین صرافی‌‌های متمرکز و غیرمتمرکز را بررسی می‌کند. در پایان، شما درک واضح‌تری از اینکه چرا دکس‌ها در فضای کریپتو به طور فزاینده‌ای در حال محبوب شدن هستند و چگونه آینده‌ی تراکنش‌های مالی را تغییر خواهند داد، کسب خواهید کرد.

صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟

صرافی غیرمتمرکز که معمولاً به آن DEX گفته می‌شود، یک بازار همتابه‌همتا (Peer-to-Peer) است که کاربران در آن می‌توانند بدون اتکا به واسطه، مستقیماً به معامله‌ی رمزارزها با یکدیگر بپردازند. برخلاف صرافی‌‌های متمرکز DEXها با فناوری بلاکچین کار می‌کنند و از قراردادهای هوشمند برای اجرا و تأیید خودکار معاملات استفاده می‌نمایند. این ساختار غیرمتمرکز تضمین می‌کند که کاربران کنترل کلیدهای خصوصی و وجوه خود را در طول تراکنش حفظ خواهند کرد و از امنیت، حریم‌خصوصی و استقلال بیشتری برخوردار هستند.

صرافی‌ های غیر متمرکز با حذف نیاز به مرجع مرکزی، با رویکرد اصلی بلاکچین و ارزهای دیجیتال، یعنی «تمرکززدایی» همسو می‌شوند. آنها با فراهم کردن امکان انجام تراکنش‌ها بر روی یک پلتفرم مطمئن، خطراتی مانند هک شدن یا کنترل نهادهای نظارتی مرتبط با پلتفرم‌های متمرکز را برای کاربران کاهش می‌دهند. یکی از بهترین سبک‌های ترید ارز دیجیتال در صرافی های غیر متمرکز، سبک دکس تریدینگ است. برای آشنایی بیشتر مقاله دکس تریدینگ چیست را مطالعه فرمایید.

برای آموزش صفر تا صد معامله در صرافی های غیر متمرکز، دوره دکس تریدینگ را بگذارنید تا پرسودترین فرصت‌های بازار را شکار کنید.

بررسی مزایا و معایب صرافی‌ های غیر متمرکز (DEX)

جدول زیر، خلاصه‌ای از مزایای غیرمتمرکز بودن مانند امنیت و کنترل کاربر و همین‌طور چالش‌هایی مانند هزینه‌های بالا و پشتیبانی محدود را در استفاده از صرافی‌ های غیر متمرکز (DEX) ارائه می‌دهد.

	معایب
عدم وجود نهاد مرکزی: DEXها بدون واسطه عمل می‌کنند؛ به این معنی که کنترل سرمایه بر عهده‌ی خود کاربران است و نیازی به اعتماد به شخص ثالث ندارند.	منحنی یادگیری شیب‌دار: استفاده از DEXها می‌تواند دشوار باشد؛ علی‌الخصوص برای مبتدیانی که با مدیریت کیف پول‌ها یا درک تراکنش‌های بلاکچین آشنایی ندارند.
حریم خصوصی: الزامی نبودن احراز هویت، به کاربران اجازه می‌دهد تا به صورت ناشناس معاملات خود را انجام دهند.	کارمزدهای بالا: DEXهای واقع بر بلاکچین اتریوم، به‌ویژه در اوقات شلوغی شبکه می‌توانند کارمزدهای بالایی داشته باشند.
کنترل کامل وجوه: کاربران کلیدهای خصوصی‌شان را نگه‌داری می‌کنند و حفاظت از دارایی‌های شخصی همواره با خود افراد است. این امر، خطراتی مانند هک صرافی یا کلاه‌برداری را کاهش می‌دهد.	قابلیت‌های محدود: صرافی‌ های متمرکز در مقایسه با DEXها، ابزارهای معاملاتی پیشرفته‌ی بیشتری مانند معاملات مارجین یا استاپ‌لاس‌ در اختیار کاربران قرار می‌دهند.
مقاوم در برابر سانسور: DEXهای غیرمتمرکز هستند و دولت‌ها یا شرکت‌ها نمی‌توانند به‌راحتی آنها را تعطیل یا محدود کنند.	مشکلات نقدینگی: DEXهای کوچک‌تر یا جدیدتر ممکن است نقدینگی پایینی داشته باشند که این مسئله می‌تواند باعث اسلیپیج شده و معامله‌ی مقادیر بزرگ را دشوار کند.
دسترسی به طیف گسترده‌ای از توکن‌ها: بسیاری از DEXها، توکن‌هایی را لیست می‌کنند که در صرافی‌ های متمرکز در دسترس نیستند. (به‌ویژه پروژه‌های جدید یا خاص)	زیان‌ ناپایدار: ارائه‌دهندگان نقدینگی با خطر زیان ناپایدار روبرو هستند؛ وضعیتی که در آن تغییر قابل‌توجه قیمت توکن‌ها در استخر، باعث از دست رفتن سود بالقوه‌ی هولد کردن توکن‌ها می‌شود.
امنیت: به لطف نبود واحد مرکزی، DEXها معمولاً نسبت به صرافی‌ های متمرکز،کمتر در برابر هک آسیب‌پذیر هستند.	کند بودن تراکنش‌ها: تراکنش‌ها بسته به بلاکچین ممکن است به‌خصوص در اوقات تراکم شبکه کندتر و گران‌تر باشند.
دسترسی جهانی: هر شخصی در هر نقطه‌ای از جهان می‌تواند بدون محدودیت جغرافیایی یا الزام تأیید هویت، از DEXها استفاده کند.	عدم پشتیبانی کامل از مشتری: از آنجایی که DEXها غیر متمرکز هستند، اگر مشکلی در تراکنش یا کیف پول پیش بیاید، کاربران نمی‌توانند به بخش پشتیبانی مشتری اتکا کنند.
حاکمیت و انجمن: برخی از DEXها به کاربران اجازه‌ می‌دهند تا درباره‌ی تغییرات پروتکل رأی دهند و امکان مشارکت جامعه را در آینده‌ی پلتفرم فراهم می‌کنند.	خطر فرانت رانینگ (Front-Running): به دلیل شفافیت معاملات، ربات‌ها یا تریدرها می‌توانند معاملات را جلوتر از دیگران انجام دهند و قیمت‌ها را دست‌کاری کنند

مقایسه صرافی‌ متمرکز و غیر متمرکز (CEX VS DEX)

برای درک اهمیت صرافی‌ های غیر متمرکز، ابتدا باید مدل صرافی‌ های متمرکز را درک کنیم. در CEX، کاربران برای تسهیل معاملات، مدیریت دارایی‌ها و اطمینان از عملکرد روان صرافی، به یک پلتفرم شخص ثالث متکی هستند. از نمونه صرافی‌ های متمرکز می‌توان به بایننس (Binance)، کوین‌بیس (Coinbase) و ال بانک (Lbank) اشاره کرد که به‌عنوان واسطه‌ عمل کرده و وجوه و اطلاعات شخصی کاربران را در سرورهای متمرکز نگه‌داری می‌کنند.

حال در مقایسه صرافی متمرکز و غیر متمرکز، باید گفت که صرافی‌ های غیر متمرکز بدون واسطه عمل می‌کنند؛ این نوع صرافی از قراردادهای هوشمند و فناوری بلاکچین استفاده می‌کند تا به کاربران اجازه دهد مستقیماً از کیف‌ پول خود معامله را انجام دهند. بدین ترتیب نیاز به انتقال دارایی‌ها به یک نهاد مرکزی را برطرف می‌شود. این مدل همتابه‌همتا (P2P) تضمین می‌کند که کاربران، کنترل کلیدهای خصوصی و وجوه خود را در طول تراکنش حفظ خواهند کرد.

بررسی جنبه‌های مختلف صرافی متمرکز و غیرمتمرکز

در این بخش نحوه فعالیت هر دو نوع صرافی را از جنبه‌های مختلف بررسی و مقایسه می‌کنیم:

جنبه	صرافی متمرکز (CEX)	صرافی غیرمتمرکز (DEX)
کنترل و حضانت	کاربران باید وجوه خود را به کیف پول صرافی واریز کنند و کنترل دارایی‌های خود را به صرافی بسپارند.	کاربران کنترل کامل وجوه خود را در طول فرآیند معاملاتی حفظ می‌کنند.
حریم خصوصی	مستلزم احراز هویت است که از کاربران می‌خواهد هویت شخصی خود را فاش کنند.	عموماً به احراز هویت نیازی ندارند و با اجازه دادن به مشتریان برای ناشناس ماندن، حریم خصوصی بیشتری ارائه می‌دهند.
امنیت	صرافی‌ های متمرکز به دلیل ذخیره‌سازی متمرکز دارایی‌ها در برابر هک آسیب‌پذیر هستند.	کاربران خودشان دارایی‌هایشان را نگه‌داری می‌کنند و به دلیل نبود نقطه‌ی شکست مرکزی، احتمال هک‌شدنشان کمتر است.
نقدینگی	معمولاً به خاطر داشتن پایگاه کاربری وسیع و دفترهای سفارش منظم، نقدینگی بالا و زمان تراکنش سریع‌تری دارند.	ممکن است نقدینگی کمتر و معاملات کندتری داشته باشند، اما پروتکل‌های AMM به رفع این مشکل کمک می‌کنند.
هزینه‌های معاملاتی	کارمزدهای بالاتر، از جمله کارمزدهای تراکنش‌ها، واریزها و برداشت‌ها.	کارمزدهای کمتر. کاربران معمولاً کارمزدهای مخصوص تراکنش‌های بلاکچین را پرداخت می‌کنند.
اجرای معاملات	معاملات توسط خود صرافی مطابقت داده‌ شده و اجرا می‌شوند.	معاملات از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شوند و این قراردادها، معاملات همتابه‌همتا را تسهیل می‌کنند.
مقررات	تابع مقررات و قوانین محلی، از جمله تشخیص هویت کاربران و الزامات انطباق هستند.	کمتر مشمول مقررات می‌شوند و اغلب بدون اخذ اطلاعات هویتی کاربران فعالیت می‌کنند.
تجربه‌ی کاربری	به لطف رابط‌های پیشرفته و پشتیبانی مشتری، استفاده از آنها درکل آسان‌تر است.	به درک فنی بالاتری نیاز دارند. تجربه‌ی کاربری آنها ممکن است به اندازه‌ی CEXها آسان نباشد.

انواع مختلف صرافی‌ های غیر متمرکز (DEX)

صرافی‌ های غیر متمرکز به اشکال مختلفی وجود دارند و هرکدام، از مکانیزم‌های خاصی برای تسهیل معاملات رمزارزها بهره‌مند هستند. این مدل‌های مختلف، اهداف منحصربه‌فردی را دنبال می‌کنند و تجربیات معاملاتی متنوعی را به کاربران ارائه می‌دهند. سه نوع اصلی DEXها عبارتند از بازارسازهای خودکار (AMMs)، دکس‌ دفتر سفارش (Order Book DEXs) و تجمیع‌کنندگان دکس (DEX Aggregators).

بازارسازهای خودکار (AMM)

AMMها محبوب‌ترین نوع DEXها هستند. AMMها به‌جای تکیه بر یک دفتر سفارش ­سنتی برای مطابقت دادن خریداران با فروشندگان، از استخرهای نقدینگی و الگوریتم‌های مختلف برای تعیین قیمت دارایی‌ها و تسهیل معاملات استفاده می‌کنند.

در این سیستم، کاربران به جای معامله با کاربران دیگر، مستقیماً با استخری از توکن‌ها معاملات خود را انجام می‌دهند. ارائه‌دهندگان نقدینگی (Liquidity Providers)، توکن‌ها را در اختیار این استخرها قرار می‌دهند و در ازای این کار، بخشی از کارمزدهای وضع شده از طرف پلتفرم را دریافت می‌کنند. در این مقاله به این نوع صرافی‌ها می‌پردازیم. چراکه از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند.

معروف‌ترین DEXهای AMM

• یونی‌ سواپ (UniSwap)
• سوشی‌ سواپ (SushiSwap)
• پنکیک‌ سواپ (PancakeSwap)

DEX دفتر سفارش

DEXهای دفتر سفارش، مشابه صرافی‌ های متمرکز عمل می‌کنند؛ جایی که خریداران و فروشندگان، سفارش‌هایی شامل مقدار و قیمت دارایی‌های مدنظر برای معامله را مشخص می‌کنند. سپس صرافی، سفارشات خرید و فروش را برای تکمیل تراکنش مطابقت می‌دهد.

DEXهای دفتر سفارش در دو نوع درون‌بلاکچینی و برون‌بلاکچینی موجود هستند:

• دفتر سفارش درون‌بلاکچینی: هم دفتر سفارش و هم معاملات، بر روی بلاکچین پردازش می‌شوند؛ درنتیجه، فرآیند شفاف است، اما کندتر و به علت کارمزدهای بالاتر، گران‌تر است.
• دفتر سفارش برون‌بلاکچینی: دفترسفارش در بیرون از بلاکچین (بر روی سرورها) میزبانی می‌شود؛ درحالی‌که تسویه‌حساب همچنان در داخل بلاکچین انجام می‌پذیرد. این نوع دفترسفارش، در معرض برخی از ریسک‌های مرتبط با صرافی‌ های متمرکز است.
• سیروم (Serum) و دی‌وای‌دی‌اکس (dYdX)، نمونه‌هایی از صرافی‌ های دفترهای سفارش هستند.

صرافی غیر متمرکز تجمیع‌کننده نقدینگی (Dex Aggregator)

Dex Aggregator چیست؟ به زبان ساده می‌توان گفت صرافی غیر متمرکز تجمیع‌کننده نقدینگی، پلتفرمی‌هایی هیستند که به کاربران کمک می‌کنند بهترین قیمت‌ها را برای معاملات توکن‌ها در میان چندین صرافی غیرمتمرکز (DEX) پیدا کنند. بدین ترتیب به‌جای اینکه لازم باشد افراد هر DEX را به‌صورت جداگانه برای بهترین نرخ بررسی کنند، صرافی غیرمتمرکز این کار را انجام می‌دهد و نقدینگی را از منابع مختلف ترکیب می‌کند تا معاملات بهتر و تراکنش‌های سریع‌تر را ارائه دهد.

برای فهم بهتر این موضوع، یک مثال را به شما ارائه می‌کنیم: تصور کنید در حال خرید آنلاین یک محصول هستید و فروشگاه‌های زیادی وجود دارند که قیمت‌های متفاوتی را ارائه می‌دهند. به جای اینکه از هر فروشگاه یک‌به‌یک بازدید کنید، از یک سایت مقایسه قیمت استفاده می‌کنید که به شما نشان می‌دهد بهترین قیمت را کجا می‌توانید پیدا کنید.
گردآورنده نیز به‌طور مشابه در معاملات ارزهای دیجیتال کاربرد دارد. هنگامی که می‌خواهید یک توکن را با دیگری معامله کنید، Aggregator چندین دکس  را بررسی می‌کند و بهترین قیمت و کمترین هزینه‌ها را پیدا می‌کند. همچنین می تواند معاملات شما را بین چندین DEX تقسیم کند تا قیمت بهینه‌تری ارائه دهد. صرافی های غیرمتمرکز گردآورنده‌ همچنین اسلیپیج (Slippage) را در معاملات بزرگ کاهش می‌دهند.

• از محبوب‌ترین تجمیع‌کنندگان DEX می‌توان وان‌ اینچ (1inch)، ماچا (Matcha) و پارا سواپ (Paraswap) را نام برد.

صرافی‌ های غیر متمرکز از نوع بازارساز خودکار (AMM) چگونه کار می‌کند؟

همان‌طور که گفته شد، بازارسازهای خودکار (AMM) نوعی صرافی غیر متمرکز (DEX) هستند که با استفاده از قراردادهای هوشمند، به کاربران اجازه می‌دهند به جای معامله با افراد دیگر، رمزارزهای خود را مستقیماً با استخری از توکن‌ها معامله نمایند. در زیر، یک تفکیک ساده از نحوه‌ی عملکرد AMM ارائه شده است:

استخرهای نقدینگی

در AMMها، معامله از طریق استخرهای نقدینگی انجام می‌شوند. این استخرها از دو نوع توکن (مثلاً ETH و USDC) تشکیل شده‌اند و توسط افرادی موسوم به «ارائه‌دهندگان نقدینگی» تأمین می‌شوند. این ارائه‌دهندگان، مقدار برابری از هر دو توکن را به استخر واریز می‌کنند و در ازای آن، کارمرد تراکنش‌های انجام‌گرفته با استخر را عنوان پاداش دریافت می‌کنند.

معامله با استخر نقدینگی

AMM به جای تطبیق فروشندگان و خریداران (مشابه صرافی‌ های سنتی) به کاربران امکان معامله مستقیم با استخر نقدینگی را ارائه می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، اگر می‌خواهید اتریوم را با USDC معامله کنید، ETH را به استخر می‌دهید و در ازای آن USDC دریافت می‌کنید.

نحوه‌ی تعیین‌ قیمت‌ها

AMMها برای تعیین قیمت‌ها به افراد متکی نیستند؛ درعوض، از یک فرمول برای متعادل نگه‌داشتن قیمت‌ها استفاد‌ه می‌کنند. رایج‌ترین فرمول این است:

x.y=k

•  x مقدار یک توکن در استخر است (مثلاً ETH)
• y مقدار توکن دیگر است (مثلاً USDC)
•  k یک ثابت است؛ به این معنی که مقدار کلی استخر تغییر نمی‌کند.

این بدین معنی است که وقتی یک توکن را معامله می‌کنید، تعادل در استخر به‌هم می‌خورد و قیمت نیز بر این اساس تغییر می‌کند. بنابراین هرچه بیشتر معامله کنید، قیمت توکن نیز بیشتر کاهش یا افزایش می‌یابد.

دریافت کارمزد به عنوان تأمین‌کننده‌ی نقدینگی

هربار که شخصی با استفاده از استخر معامله می‌کند، ارائه‌دهندگان نقدینگی مقداری کارمزد دریافت می‌کنند. این کارمزد، پاداشی برای ارائه‌ی توکن‌هایی است که معاملات را ممکن می‌کنند. با‌این‌حال، آنها همواره در معرض یک ریسک به‌نام زیان ناپایدار (Impermanent Loss) هستند. چنین شرایطی هنگامی اتفاق می‌افتد که ارزش توکن‌ها نسبت به زمانی که برای اولین بار به استخر ارائه شده‌اند، کاهش یافته‌اند. 

مواردی که حین استفاده از AMM باید درنظر داشته باشید

• اسلیپیج: در صورتی که قیمت موردانتظارتان به دلیل تغییر تعادل استخر در طول معامله، کمی از قیمت واقعی فاصله بگیرد، پدیده‌ی اسلیپیج رخ داده است. معاملات بزرگ‌تر می‌توانند باعث اسلیپیج‌ بیشتری شوند.
• کارمزد: از آنجایی که AMMها معمولاً بر روی بلاکچین‌هایی مانند اتریوم کار می‌کنند، هر معامله‌ای با یک هزینه‌ی گس‌فی همراه است که در صورت شلوغ بودن شبکه می‌تواند افزایش پیدا کند.

پنج صرافی غیرمتمرکز (DEX) برتر

با گسترش سریع امور مالی غیر متمرکز (DeFi)، چندین صرافی غیرمتمرکز (DEX) به عنوان صرافی‌ های پیشگام در این عرصه ظاهر شدند. این پلتفرم‌ها ویژگی‌های منحصربه‌فرد، نقدینگی قوی و محیط‌های معاملاتی امنی به کاربران ارائه می‌کنند. موارد زیر، پنج DEX برتر حال‌حاضر در بازار به‌ شمار می‌روند. البته برای مطالعه لیست کامل‌تر بهترین صرافی‌ های غیر متمرکز بهتر است به مقاله مربوطه در بیتفا مراجعه کنید.

یونی‌ سواپ (UniSwap)

یونی‌ سواپ یکی از پیشگامان صرافی‌ های غیر متمرکز است و همین‌طور بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین DEX در بلاکچین اتریوم محسوب می‌شود. 

مزایا	معایب
حجم عظیم نقدینگی و معاملات	کارمزد بالا به دلیل شلوغی شبکه‌ اتریوم
دسترسی به طیف گسترده‌ای از توکن‌ها
شفافیت و عدم تمرکز

ویژگی‌های کلیدی یونی سواپ:

• مدل AMM: یونی‌سواپ با استفاده از سیستم بازارساز خودکار (AMM)، این امکان را برای کاربران فراهم می‌کند که مستقیماً با استخرهای نقدینگی معامله کنند.
• پشتیبانی از توکن‌های ERC-20: یونی‌رسواپ از طیف‌ گسترده‌ای از توکن‌های مبتنی بر اتریوم (دارای استاندارد ERC-20) پشتیبانی می‌کند که این ویژگی، آن را به پلتفرمی کاربردی برای معامله‌گران اتریوم تبدیل می‌کند.
• رابط کاربری ساده: یونی‌ سواپ با طراحی ساده و کابرپسندش هم برای مبتدیان و هم معامله‌گران باتجربه، قابل‌دسترسی است.
• استخرهای نقدینگی: کاربران می‌توانند نقدینگی استخرها را در این صرافی تأمین و بخشی از کارمزدهای حاصل از معاملات را به عنوان پاداش دریافت کنند.
• نسخه سوم Uniswap: آخرین نسخه‌ی این صرافی، ویژگی‌هایی مانند نقدینگی متمرکز (Concentrated Liquidity) را معرفی می‌کند که به تأمین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌دهد سرمایه‌ی خود را به محدوده‌ی قیمتی خاصی متمرکز کنند و بازده بالقوه‌ی خود را افزایش دهند.

پنکیک‌ سواپ

پنکیک‌ سواپ، DEX پیشرو در بی‌ان‌بی چین است که معاملات پرسرعت و کم‌هزینه و طیف گسترده‌ای از ویژگی‌های امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) را ارائه می‌دهد.

مزایا	معایب
کارمزدهای پایین و تراکنش‌های سریع	نامناسب بودن برای کاربران اتریوم به دلیل محدود بودن به توکن‌های شبکه بایننس و دارای استاندارد (BEP-20)
طیف گسترده‌ای از ویژگی‌های دیفای مانند فارمینگ، استیکینگ و NFTها.
نقدینگی قوی بر زنجیره‌‌‌ی هوشمند بایننس

ویژگی‌های کلیدی پنکیک‌ سواپ

• مدل AMM: پنکیک‌ سواپ مشابه یونی‌ سواپ کار می‌کند، اما بر زنجیره‌ی هوشمند بایننس عمل می‌کند و تراکنش‌هایی سریع‌تر و ارزان‌تری ارائه می‌نماید.
• کارمزد پایین: از آنجایی که این زنجیره کارمزد تراکنش کمتری نسبت به اتریوم دارد، پنکیک‌ سواپ انتخابی محبوب برای تریدرهایی است که به دنبال اجتناب از کارمزد‌های بالای شبکه هستند.
• ییلد فارمینگ و استخرهای Syrup: پنکیک‌ سواپ فرصت‌های ییلدفارمینگ جذابی ارائه می‌دهد و کاربران با استیک کردن توکن‌های CAKE در استخرهای Syrup می‌توانند پاداش کسب کنند.
• بازار NFT: پنکیک‌ سواپ همچنین دارای یک بازار NFT است که امکان معامله، جمع‌آوری و ضرب NFTها را برای کاربران فراهم می‌کند.
• لاتاری و بازی: این صرافی دارای ویژگی‌های سرگرم‌کننده‌ای مانند بخت‌آزمایی و بازی‌های پیش‌بینی (Prediction Games) است که نوعی جنبه‌ی سرگرم‌کنندگی به پلتفرم اعطا می‌کنند.

سوشی‌ سواپ

سوشی‌ سواپ یک DEX جامعه‌محور است که در ابتدا از زیرمحموعه‌ای از یونی‌سواپ بود، اما به‌مرور توسعه یافت و به یک پلتفرم مستقل با ویژگی‌های متعدد تبدیل شد.

مزایا	معایب
جامعه‌ی قوی و مدل حاکمیت (Governance Model)	نقدینگی کمتر در مقایسه با یونی‌ سواپ
ییلد فارمینگ و فرصت‌های استیکینگ
پشتیبانی از بلاکچین‌های مختلف

ویژگی‌های کلیدی سوشی سواپ

• مدل AMM: این دکس نیز مشابه یونی‌ سواپ، با استخرهای نقدینگی کار می‌کند و امکان مبادله‌ی غیرمتمرکز توکن‌ها را فراهم می‌کند.
• ییلد فارمینگ: صرافی سوشی سواپ با اعطای جوایز در ازای استیک کردن توکن‌های SUSHI، راه‌های کسب درآمد اضافه‌ای در کنار معامله به کاربران ارائه می‌دهد.
• پشتیبانی از تراکنش‌های میان‌بلاکچینی: سوشی‌سواپ با پشتیبانی از بلاکچین‌های متعددی مانند اتریوم، بی‌ان‌بی چین، پالیگان و موارد دیگر، انعطاف‌پذیری معاملاتی بالاتری به کاربران ارائه می‌دهد.
• سوشی‌بار استیکینگ (SushiBar Staking): دارندگان توکن SUSHI با استیک کردن آنها در سوشی‌بار می‌توانند SUSHIهای بیشتر به‌ دست آورند و یک درآمد منفعل داشته باشند.
• سفارشات لیمیت: سوشی‌ سواپ با پشتیبانی از سفارشات لیمیت (Limit)، به کاربران اجازه می‌دهد تا به جای انجام فوری معاملات، قیمت‌های خرید یا فروش خاصی تعیین نمایند.

کروفایننس (Curve Finance)

کروفایننس یک دکس تخصصی است که برای معاملات کارآمد استیبل‌کوین‌ها و رپد توکن‌ها (Wrapped Assets)‌ مانند WBTC و WETH طراحی شده‌ است.

مزایا	معایب
اسلیپیج بسیار کم در معاملات استیبل‌کوین	رابط کاربری پیچیده، غیرایده‌آل برای مبتدیان
پاداش‌های جذاب ییلد‌فارمینگ	محدود بودن به استیبل‌کوین‌ها و رپد توکن‌ها

ویژگی‌های کلیدی کروفایننس (Curve Finance)

• تمرکز بر استیبل‌کوین‌ها: ویژگی منحصربه‌فرد کروفایننس، بهینه بودن معاملات استیبل‌کوین‌هایی مانند USDC، DAI، USDC و دارایی‌های مشابه است.
• کارمزدها و اسلیپیج پایین: الگوریتم کرو برای به‌حداقل‌رساندن اسلیپیج و کارمزدها طراحی شده است و برای تریدرهایی که با حجم زیادی از استیبل‌کوین‌ها یا رپد توکن‌ها (wrapped tokens) سروکاردارند ایده‌آل است.
• استخرهای نقدینگی: تأمین‌کنندگان نقدینگی کارمزد‌ها و پاداش‌های معاملاتی دریافت می‌کنند و می‌توانند دارایی‌های خود را به استخرهای کرو، از جمله تری‌پول (3pool) که استخر محبوب استیبل‌کوین‌ها است، واریز نمایند.
• ادغام با دیگر پروتکل‌های دیفای: کرو با دیگر پلتفرم‌های دیفای، ازجمله یرن فایننس (Yearn Finance) و کانوکس (Convex) به‌خوبی ادغام شده است و می‌تواند قابلیت‌های سودآوری آنها را ارتقا دهد.
• توکن حاکمیت CRV: کاربران می‌توانند با استیک کردن توکن CRV در مدیریت کرو مشارکت کنند و در رابطه با تغییرات پروتکل رأی دهند.

وان اینچ (گردآورنده DEX)

وان اینچ (1inch) یک DEX سنتی نیست، بلکه یک گردآورنده DEX است که نقدینگی را از چندین صرافی غیرمتمرکز گردآوری کرده و بهترین قیمت‌های معاملاتی ممکن را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

مزایا	معایب
ارائه‌ی بهترین قیمت با جمع‌آوری نقدینگی از DEXهای مختلف	متکی به نقدینگی خارجی است و خود یک صرافی غیرمتمرکز نیست
پشتیبانی از سفارشات لیمیت برای معامله‌گری دقیق	می‌تواند برای مبتدیان پیچیده‌ باشد
کاهش هزینه‌های کارمزد از طریق بهینه‌سازی

ویژگی‌های کلیدی وان‌اینچ

• بهترین قیمت‌ها: وان‌اینچ، DEXهای مختلف (مانند یونی‌ سواپ، سوشی‌ سواپ و موارد دیگر) را جستجو می‌کند تا بهترین گزینه‌ی ممکن را از نظر کارمزد، قیمت و همین‌طور اسلیپیج برای معامله‌ی شما پیدا کند.
• سفارشات لیمیت: کاربران در وان‌‌اینچ، علاوه بر سفارشات بازار می‌توانند سفارشات لیمیت نیز تنظیم کنند که این ویژگی، کنترل بیشتری بر استراتژی‌های معاملاتی فراهم می‌کند.
• پشتیبانی از بلاکچین‌های مختلف: وان‌اینچ با بلاکچین‌های مختلفی مانند اتریوم، بی‌ان‌بی چین، پالیگان و دیگر شبکه‌ها کار می‌کند و امکان دسترسی به طیف گسترده‌ای از توکن‌ها و نقدینگی‌ را برای کاربران فراهم می‌کند.
• توکن ChiGas: وان‌اینچ کارمزد را با توکن ChiGas بهینه‌سازی کرده و به کاهش هزینه‌های گس‌فی در شبکه‌ی اتریوم کمک می‌کند.

چگونه بهترین صرافی‌ های غیر متمرکز (DEX) را انتخاب کنیم؟

با رشد روزافزون صرافی‌ های غیر متمرکز (DEX)، تعیین اینکه کدام یک برای نیازهای معاملاتی شما بهترین است، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. انتخاب DEX مناسب به عوامل مختلفی از جمله امنیت، سهولت، کارمزد و نقدینگی بستگی دارد. برای انتخاب بهترین صرافی غیرمتمرکز، می‌توانید نکات کلیدی زیر را مدنظر قرار دهید:

امنیت

یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب DEX، امنیت آن است. صرافی‌ های غیر متمرکز، بدون واسطه و با اتکا بر قراردادهای هوشمند کار می‌کنند که می‌توانند در برابر باگ‌ها (ایرادات نرم‌افزاری) یا سوءاستفاده‌ها آسیب‌پذیر باشند. برای اطمینان از امنیت صرافی، موارد زیر را در نظر بگیرید:

• شهرت: DEXهای ثابت‌شده با سابقه‌ی امنیتی قوی مانند یونی‌ سواپ یا سوشی‌ سواپ را انتخاب کنید.
• گزارشات حساب‌رسی: بررسی کنید که آیا قراردادهای هوشمند DEX توسط شرکت‌های ثالث معتبر مورد حساب‌رسی قرار گرفته‌اند یا خیر. حساب‌رسی به تشخیص آسیب‌پذیری‌های احتمالی قبل از سوءاستفاده‌ی هکرها کمک می‌کند.
• کد منبع‌باز: DEXهایی که کد منبع‌باز دارند، به جامعه‌ی وسیع توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهتد تا قراردادهای هوشمند را از نظر خطرات یا ایرادات بررسی کنند.

نقدینگی

نقدینگی (Liquidity) به میزان راحتی و سرعت معامله‌ی یک دارایی، بدون تأثیرگذاری چشم‌گیر بر قیمت آن اطلاق می‌شود. وجود نقدینگی بالاتر تضمین می‌کند که می‌توانید معاملات را بدون اسلیپیج (تفاوت بین قیمت مورد‌انتظار و قیمت واقعی) قابل‌توجه انجام دهید.

DEXهای بزرگ‌تر و محبوب‌تر، معمولاً نقدینگی بیشتری دارند. پلتفرم‌هایی مانند یونی‌سواپ و پنکیک سواپ، عموماً دارای استخرهای نقدینگی بزرگی هستند و به کاربران اجازه می‌دهند معاملاتی با مقادیر بالا را بدون نوسان قیمت انجام دهند. البته اگر مطمئن نیستید که کدام DEX دارای بالاترین نقدینگی است، می‌توانید از گردآورنده‌های صرافی غیرمتمرکز استفاده کنید.

 کارمزدها

هزینه‌های DEX به دو بخش تقسیم می‌شوند: کارمزد معاملاتی و کارمزد شبکه. این هزینه‌ها بسته به بلاک‌چینی که DEX بر روی آن کار می‌کند و ساختار کارمزد آن، می‌تواند متفاوت باشد.

• کارمزد معاملاتی: برخی از DEXها کارمزد معاملاتی بالاتری دریافت می‌کنند که می‌تواند سود شما را کاهش دهد. مطمئن شوید که کارمزدهای معاملاتی را در پلتفرم‌های مختلف مقایسه می‌کنید.
• کارمزد شبکه: DEXهای مبتنی بر اتریوم، مانند یونی‌ سواپ، به‌ویژه در مواقع ازدحام شبکه می‌توانند کارمزد شبکه بالایی داشته باشند. اگر به دنبال کارمزد کمتری هستید، DEXهای مبتنی در بلاکچین‌های ارزان‌تر، مانند پنکیک‌ سواپ (واقع بر زنجیره‌ی بایننس BNB Chain) یا کوییک سواپ (واقع بر پالیگان Polygon) را در نظر بگیرید.

توکن‌های پشتیبانی‌شده

تمام DEXها از هر توکنی پشتیبانی نمی‌کنند. برخی از آنها صرفاً توکن‌های بومی برخی بلاکچین‌های خاص را ارائه می‌دهند یا از توکن‌های محدودی پشتیبانی می‌کنند.از‌این‌رو مطمئن شوید که DEX انتخابی‌تان از توکن‌هایی که می‌خواهید معامله کنید پشتیبانی می‌کند.

تجربه‌ کاربری

تجربه‌ی کاربری خوب، به‌ویژه برای مبتدیان می‌تواند تفاوت بزرگی رقم بزند. برخی از DEXها دارای رابطی ساده و شهودی هستند؛ درحالی‌که برخی دیگر ممکن است پیچیده‌تر به‌ نظر برسند و برای تریدرهای پیشرفته مناسب‌تر باشند.

برخی از DEXها ابزارها و ویژگی‌های اضافه‌ای مانند نمودار، سفارشات لیمیت، یا گزینه‌های استیکینگ ارائه می‌دهند که می‌توانند تجربه‌ی معاملاتی شما را بهبود بخشند. اگر به گزینه‌های معاملاتی پیشرفته‌تری نیاز دارید، به دنبال DEXهایی مانند dYdX بگردید که ابزارهای حرفه‌ای‌تری در اختیار کاربران قرار می‌دهند.

شبکه و سرعت

شبکه‌ی بلاکچین زیربنا، نقش مهمی در سرعت و مقرون‌به‌صرفه بودن معاملات شما ایفا می‌کند. DEXهای ساخته‌شده بر بلاکچین‌های سریع‌تر، مثلاً شبکه سولانا (SOL) یا بی‌ان‌بی چین (BNB Chain) می‌توانند تراکنش‌های سریع‌تر و کارمزدهای کمتری را نسبت به DEXهای ساخته‌شده بر اتریوم که در زمان‌ شلوغی شبکه با کاهش سرعت و افزایش کارمزد همراه هستند، ارائه نمایند. 

جامعه کاربران و پشتیبانی

از آنجایی که DEXهای غیرمتمرکز هستند، معمولاً پشتیبانی محدودتری نسبت به صرافی‌ های متمرکز ارائه می‌دهند. با‌این‌حال، وجود جامعه کاربران قوی یا تیم توسعه‌دهنده‌ی پاسخ‌گو می‌توانند تفاوت بزرگی در رسیدگی به مشکلات ایجاد نمایند.

• تعامل با جامعه: بررسی کنید که آیا صرافی غیر متمرکز مدنظر در پلتفرم‌هایی مانند تلگرام، دیسکورد یا توییتر دارای جامعه فعال هستند که کاربران و توسعه‌دهندگان بتوانند با یکدیگر تعامل مستمر داشته باشند یا خیر.
• ارائه اطلاعات: صرافی‌ های غیر متمرکز با راهنمایی‌های واضح و سؤالات متداول می‌توانند استفاده از پلتفرم را به‌ویژه برای مبتدیان آسان‌تر کند.

ویژگی‌های اضافی

برخی از DEXها ویژگی‌های بیشتری ارائه می‌دهند که بسته به نیاز شما می‌توانند مفید باشند.

• ییلد فارمینگ (Yield Farming) و استیکینگ: برخی از DEXها مانند سوشی‌ سواپ و پنکیک‌ سواپ با فراهم کردن امکان استیکینگ توکن‌ها یا ارائه‌ی نقدینگی در ازای دریافت پاداش، فرصت‌های بیشتری برای کسب درآمد به کاربران خود ارائه می‌دهند.
• معامله‌ی میان‌بلاکچینی: اگر دارایی‌های خود را مکرراً در بلاکچین‌ و شبکه‌های مختلف معامله می‌کنید. DEXهایی با سازگاری‌های میان‌ بلاکچینی می‌توانند گزینه‌ی مناسبی برای شما باشند.

جدول مقایسه صرافی‌های برتر از جنبه‌های مختلف

در جدول زیر صرافی‌هایی که در قسمت قبل معرفی کردیم را بر اساس تعدادی از معیار‌های مهم بررسی و مقایسه می‌کنیم:

صرافی	شبکه‌های پشتیبانی‌شده	تعداد توکن‌ها	کارمزد (به ازای هر معامله)	رتبه جهانی (بر اساس …)	ویژگی‌های خاص
یونی سواپ	اتریوم، پالیگان، آپتیمیزم، آربیتروم	۱۰,۰۰۰+	۰.۳%	#۱ (حجم معاملات)	بزرگترین DEX، استخرهای نقدینگی بسیار بزرگ
سوشی سواپ	اتریوم، بی‌ان‌بی چین، پالیگان، فانتوم	۱,۰۰۰+	۰.۳%	#۲ (نقدینگی)	امکان کسب سود از طریق فارمینگ و پاداش‌های استیکینگ
پنکیک سواپ	بی‌ان‌بی چین	۵۰۰+	۰.۲%	#۱ (در بی‌ان‌بی چین)	کارمزد پایین در شبکه BNB Chain، سرعت بالای تراکنش‌ها
کروفایننس	اتریوم، فانتوم	۱۰۰+ (استیبل‌کوین‌ها)	۰.۰۴%	#۵ (فعالیت تخصصی در زمینه استیبل‌کوین‌ها)	تخصص در معاملات استیبل‌کوین‌ها، نقدینگی بسیار زیاد
وان اینچ	اتریوم، بی‌ان‌بی چین، پالیگان، آربیتروم، سولانا	۷۰۰+	متغیر (بهترین نرخ)	#۱ (تجمیع نقدینگی)	جستجوی بهترین نرخ در بین چندین DEX

سخن پایانی

صرافی‌ های غیرمتمرکز (DEX) با ارائه‌ی کنترل بیشتر، حریم خصوصی بهتر و دسترسی به طیف گسترده‌ای از توکن‌ها، رویکرد نوآورانه‌ای در حوزه‌ی معاملات رمزارزها ارائه داده‌اند. با‌این‌حال، آنها نیز با چالش‌هایی مانند هزینه‌های کارمزد بالاتر، منحنی یادگیری تندتر و مشکلات بالقوه‌ی نقدینگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. اگرچه این صرافی‌ها می‌توانند برای افرادی که به دنبال استقلال و حریم خصوصی در فعالیت‌های معاملاتی هستند یک انتخاب ایده‌آل باشند، اما شاید برای مبتدیان یا افرادی که ویژگی‌ها و پشتیبانی پیشرفته‌ی صرافی‌ های متمرکز (CEX) را ترجیح می‌دهند، بهترین گزینه‌ی ممکن نباشند. در نهایت، تصمیم‌ درخصوص استفاده ازDEXها به اولویت‌های شما در زمینه‌های امنیت، کنترل و هزینه‌ها بستگی دارد.