پروتکل IBC چیست؟ ارتباط بین بلاکچین‌ها

در این مقاله قصد داریم در مورد یک فناوری‌ صحبت کنیم که انقلابی در ارتباط میان بلاکچین‌ها ایجاد کرده است؛ پروتکل ارتباط بین بلاکچین‌ها (IBC).

هر روزه شاهد خبرهای گوناگونی از پیشرفتِ چشمگیر پروژه‌ها هستیم. بلاکچین‌هایی که هر کدام برای حل کردن یک مسئله در زندگی روزمره وارد دنیای رمز ارزها شده‌اند و به تنهایی می‌توانند کارهای بزرگی انجام دهند. اما یک مشکلی که در مورد بلاکچین‌ها وجود دارد، انزوا و عدم همکاری و تعامل بلاکچین‌های مختلف با یکدیگر است.

دلیل اصلی به وجود آمدن صرافی‌ها این بود که بتواند امکان تبادل توکن‌های مختلف بر روی بلاکچین‌های مختلف و همچنین خرید و فروش آنها را میسر سازد، اما بعد از مدت‌ها نیازی ایجاد شد که این ارتباطات را بدون نیاز به وجود صرافی‌ها انجام شود. بنابراین با توجه به گسترش روزافزون دنیای بلاکچین، این نیاز احساس می‌شود که با یکدیگر بیشتر تعامل داشته باشند؛ اینجاست که مفهومی تحت عنوان ارتباط بین بلاکچین‌ها یا IBC مطرح می‌شود.

برای بیشتر آشنا شدن با این مبحث، با ما همراه باشید.

پروتکل ارتباط بین بلاکچین‌ها یا IBC چیست؟

پروتکل ارتباط بین بلاکچین‌ها (Inter-Blockchain Communication Protocol) یا به اختصار IBC، امکان ارتباط مستقیم و تبادل اطلاعات را به بلاکچین‌های مستقل می‌دهد.

موارد زیر، از جمله نکاتی می‌باشد که IBCها دارند:

• پروتکل ارتباط بین بلاکچین (IBC)، یک پروتکل منبع باز (open‐source) برای انتقال پیام‌ها بین دفتر کل توزیع شده مستقل می‌باشد که به منظور اتصال بلاکچین‌های مستقل به یکدیگر ایجاد شده است.
• IBC به زنجیره‌های ناهمگن اجازه می‌دهد تا بدون اعتماد (Trustless) با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و تبادلات را انجام دهند، به‌ویژه توکن‌ها، که باعث می‌شود قابلیت همکاری (interoperability) داشته باشند.
• یکی از ویژگی‌های کلیدی IBC این است که بلاکچین‌های متصل، نیازی به ارتباط مستقیم با یکدیگر ندارند. در عوض، آنها قادر به ارسال بسته‌های اطلاعاتی برای اتصال به زنجیره‌ها هستند که از طریق کانال‌های اختصاصی با استفاده از قراردادهای هوشمند انجام می‌شود.
• صرافی غیرمتمرکز Osmosis مبتنی بر Tendermint، به دارندگان توکن اجازه می‌دهد تا مستقیماً از مبادله یکپارچه توکن‌ها از زنجیره‌های مختلف ارائه شده توسط IBC، بهره مند شوند.

شنیدن این جمله از افرادی که در اکوسیستم کریپتو می‌گویند “multichain آینده است” دیگر غیرعادی نیست. همانطور که مدیر توسعه کسب و کار کوین بیس، هری آلفورد (Harry Alford)، در پست اخیر خود نوشت: “در Web 2.0، شبکه بزرگتر برنده می‌شود. اما در Web 3.0، هرکسی که بزرگترین شبکه مشترک را ایجاد کند برنده است.”

اکوسیستم Cosmos هدف ایجاد «اینترنت بلاکچین‌ها» یا شبکه‌ای از زنجیره‌های مستقل را دارد که می‌توانند به روشی غیرمتمرکز ارتباط برقرار کنند. برای رسیدن به این هدف، پروتکل ارتباط بین بلاکچین (IBC) ایجاد شد. توانایی اتصال مستقیم بلاکچین‌های مستقل از طریق پروتکل ارتباط بین بلاک‌چینی یا همان IBC، موج جدیدی از نقدینگی DeFi را به وجود می‌آورد که شبکه‌ای از پروژه‌های تخصصی به هم پیوسته را قادر می‌سازد تا با همکاری یکدیگر رشد کنند.

با وجود IBC، بلاکچین‌های توسعه یافته مستقل می‌توانند داده‌ها (عمدتا توکن ها) را مستقیماً به یکدیگر ارسال کنند. بیشتر پل‌های میان زنجیره‌ای (cross‐chain bridges) توسط اشخاص ثالث مستقل ساخته می‌شوند و بسته به پروتکل‌هایی که با آن‌ها تعامل دارند، به شدت بر اساس بلوغ و امنیت متفاوت هستند. بنابراین به طور بالقوه امنیت آن‌ها را به خطر می‌اندازند که باعث به وجود آمدن تجارب ناخوشایند می‌شود. یک لایه Trustless در پروتکل IBC، داده‌ها را از طریق یک کانال اختصاصی ارسال می‌کند و آنهایی را که یک بار تایید شده‌اند، به بلاکچین مقصد می‌رسند.

IBC در مارس ۲۰۲۱ راه اندازی شد، این پروتکل تا ماه نوامبر ۲۰۲۱ در ۲۲ شبکه اجرا شد که بیش از ۱.۵ میلیون تراکنش با استفاده از IBC در ماه را دارا بود. در بلاکچین‌هایی که در آنها IBC وجود دارد، دارندگان توکن برای سواپ کردن و استیکینگ معمولاً از IBC از طریق شبکه Osmosis استفاده می‌کنند. IBC همچنین می‌تواند برای ساخت طیف گسترده‌ای از اپلیکیشن‌های میان زنجیره‌ای (cross‐chain applications) از جمله قراردادهای هوشمند میان زنجیره‌ای (cross‐chain smart contracts)، پیام رسانی، انتقال NFT، داده‌های اوراکل و موارد دیگر استفاده شود.

بیشترین zoneهای فعال از نظر انتقال IBC

اهمیت ارتباط میان بلاکچین‌ها

صنعت بلاکچین هر روز در حال رشد و توسعه و همچنین افزایش مشارکت جامعه است. هرچه پروژه‌ها، موارد استفاده و ایده‌های نوآورانه بیشتری وارد این فضا می‌شود، نیاز مداوم به عملکرد تخصصی یا مقیاس‌پذیری به وجود می‌آید که شبکه‌های خاص می‌توانند آنها را ارائه کنند.

معمولاً اینگونه بیان می‌شود که ارزش یک سیستم، بیشتر از مجموع اجزای آن است. به عنوان مثال در مورد کشورهای مستقل، هر کشوری می‌تواند به تنهایی نیازهای ساکنان خود را برطرف کند، اما ممکن است یک منبع مازاد داشته باشد و یا منبع دیگر کافی نباشد. بلاکچین‌ها از این نظر تفاوتی ندارند و قابلیت همکاری بین زنجیره‌ها با موارد استفاده متمایز می‌تواند کاربرد بیشتری نسبت به مجموع اجزا و بخش‌های آنها ایجاد کند.

یکی از مزیت‌های بزرگ‌تر این قابلیت همکاری مشترک، استیکینگ superfluid با استفاده از IBC می‌باشد که این ویژگی در آینده در Osmosis فعال خواهد شد. با استفاده از Osmosis، به‌عنوان رابط کاربری، دارندگان توکن می‌توانند توکن‌های پشتیبانی شده از دو شبکه مشارکت‌کننده را در یک استخر نقدینگی Osmosis سپرده‌گذاری کنند و سپس می‌توانند سهام نقدینگی خود را در اختیار ولیدیتورهای زنجیره اصلی توکن‌ها قرار دهند. با انجام این کار، دارایی سپرده شده نه تنها سهم خود را از کارمزد تراکنش‌های سوآپ استخر نقدینگی به دست می‌آورد، بلکه از کمک به امنیت زنجیره نیز پاداش‌هایی کسب می‌کند که به کاربران امکان می‌دهد همزمان نقدینگی را برای Osmosis AMM فراهم کنند و همچنان در اکوسیستم‌های بومی شرکت کنند.

برای مثال، توکن‌های نقدینگی یا LPتوکن‌ها یک استخر OSMO<>AKT می‌توانند شبکه را ایمن کنند و در شبکه‌های Osmosis و Akash پاداش‌هایی کسب کنند. این موضوع، انگیزه‌های علاقه‌مندان به مدیریت و امنیت بلاکچین را با کسانی که به دنبال فرصت‌هایی برای ایجاد پاداش‌های بالا هستند، همسو می‌کند. این نکته تا حدی مهم است؛ زیرا امنیت شبکه‌های بلاکچینی مرتبط با مقدار ارزش قفل شده (TVL) در آنها می‌باشد. با این حال، از آنجایی که بیشتر بلاکچین‌های مستقل هنوز کاملاً قابل تعامل نیستند و توانایی همکاری ندارند، کاربران اغلب تصمیم می‌گیرند تا توکن‌های خود را مبادله یا سواپ کنند. کاربران بلاکچین، آن را به امید پیدا کردن فرصت‌های مناسب‌تر در بلاکچین‌های دیگر ترک می‌کنند. در واقع کاربران به جای اینکه با استیک کردن دارایی‌هایشان به تامین امنیت یک شبکه کمک کنند، ترجیح می‌دهند در فرصت‌های پر سودتر سرمایه‌گذاری کنند. این امر به کاربران این امکان را می‌دهد که مجبور نباشند بین کسب پاداش نقدینگی و مشارکت فعال در شبکه‌هایی که ارزش‌ها و عملکردشان به ایمن کردن آنها کمک می‌کند، یکی را انتخاب کنند.

تصویری از کانال‌های interchain و انتقال‌های IBC

نحوه کار IBC

همانطور که قبلا گفته شد، IBC پروتکلی است که به زنجیره‌های بلوکی یا همان بلاکچین‌های مستقل اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به داشتن اعتماد، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. اگرچه IBC بخش و هسته اصلی نقشه راه پروژه کازماس (Cosmos) است و به همین دلیل در حال حاضر عمدتاً توسط بلاکچین‌ها در این اکوسیستم استفاده می‌شود، هر بلاکچینی می‌تواند با استفاده از IBC در شکل استاندارد آن، استاندارد بین زنجیره‌ای (Inter‐Chain Standard) یا به اختصار ICS به دیگر بلاکچین‌ها متصل شود و با آنها ارتباط برقرار کند.

IBC از دو لایه تشکیل شده است: لایه پایه TAO که مخفف انتقال (transport)، تصدیق (authentication) و سفارش (ordering) می‌باشد و همچنین لایه APP (application) که روی لایه TAO ساخته شده است. لایه TAO در درجه اول مسئول عملکرد IBC می‌باشد، هر پروتکل لایه اپلیکیشن را می‌توان روی آن ساخت و به اجرا درآورد.

یکی از ویژگی‌های کلیدی IBC این است که بلاکچین‌های متصل نیازی به ارتباط مستقیم با یکدیگر ندارند. در عوض، آنها می‌توانند بسته‌های اطلاعاتی را از طریق کانال‌های اختصاصی ارسال کنند که از ماژول‌های قرارداد هوشمند استفاده می‌کنند. این ماژول‌ها شامل یک کلاینت سبک است تا به‌طور مطمئن تأیید کند که وضعیت ارسال شده توسط دیگر بلاکچین‌ها معتبر می‌باشد.

ماهیت غیرقابل اعتماد و بدون مجوز IBC به این معنی است که هر طرف می‌تواند یک relay راه اندازی کند و اینکه بلاکچین‌های شرکت کننده نیازی به اعتماد به طرف‌هایی که اطلاعات را منتقل می‌کنند، ندارند. این یک مؤلفه ضروری برای دستیابی به حاکمیت بلاکچین بدون منزوی شدن می‌باشد؛ هدف اصلی اکوسیستم Cosmos.

کارکرد IBC/TAO از طریق قراردادهای هوشمند به کار گرفته شده در هر یک از زنجیره‌ها می‌باشد و از طریق IBC متصل می‌شود. اطلاعات بین بلاکچین‌ها به عنوان بسته‌های داده از طریق یک لایه Relay بدون مجوز ارسال می‌شود. بسته‌ها به همان ترتیبی که ارسال شده‌اند یک بار به بلاکچین مقصد تحویل داده می‌شوند و relayer خروجی، با کمک اتصال و کانال، یک قرارداد هوشمند را از ماژول TAO فرستنده به ماژول TAO در بلاکچین دریافت کننده تغذیه می‌کند.

تصدیق داده‌های دریافتی توسط یک کلاینت سبک روی زنجیره انجام می‌شود که تأیید می‌کند که وضعیت‌های ارائه شده به طور مستقیم در بلاکچین ارسال کننده وجود دارند.

• Relayerها، از طریق یک کانال مشخص، بسته‌های داده را از یک قرارداد هوشمند به قرارداد دیگر منتقل می‌کنند.
• یک ارتباط قرارداد هوشمند به انتهای هر کانال اختصاص داده‌ شده است. دلیل این کار این است که نشان داده شود بسته‌های داده‌ ارسال شده از طریق کانال، از طرف قرارداد هوشمند وابسته به بلاکچین فرستنده، ارسال شده است.
• برای آسان کردن ترتیب عملیات، در هر بلاکچین یک ماژول IBC/TAO دارای قرارداد هوشمند که برای کانال‌ها تعبیه شده‌اند، وجود دارد.
• هر ماژول IBC/TAO از کانال و اتصال برای تعریف و برقراری ارتباط دو قرارداد هوشمند کانال و از یک کلاینت سبک برای تایید بدون نیاز به اعتماد وضعیت ارسال شده توسط بلاکچین استفاده می‌کند.

نحوه استفاده از IBC

برای بیشتر استفاده‌های فردی، مانند سواپ کردن، استیکینگ، و ارائه نقدینگی با توکن‌های بلاکچین‌های دارای IBC، صرافی غیرمتمرکز پروتکل Osmosis مستقیم‌ترین راه استفاده از IBC خواهد بود. همچنین می‌توان با استفاده از کیف پول Keplr و انتخاب کانال‌های انتقال دارایی‌ها، انتقال‌های IBC را به صورت دستی انجام داد. کارمزد انجام تراکنش‌های IBC بر اساس پارامترهای هر بلاکچین تعیین می‌شود، اما در حال حاضر بسیار کم و یا حتی کاملا رایگان است.

توسعه دهندگانی که می‌خواهند از IBC استفاده کنند، می‌توانند پیاده سازی کامل IBC و مدارک توسعه دهنده را در وب سایت پروتکل بیابند. همچنین افرادی که قصد دارند اپلیکیشن‌های مرتبط با IBC را بسازند، می‌توانند از خواندن و نوشتن (Query & Transact) صرافی کوین بیس استفاده کنند. این صرافی این زیر ساخت را برای دسترسی آسان به داده‌های بلاکچینی و همچنین ساخت اپلیکیشن‌‌ها بر بستر پروتکل مختلفی که دارای قابلیت IBC هستند، مانند کازماس، Crypto. org و ترا (Terra) ایجاد کرده است.

جمع‌بندی

یکی از مشکلات دنیای بلاکچین‌ها، عدم همکاری و ارتباط آنها با یکدیگر می‌باشد. اکوسیستم‌هایی مانند کازماس سعی در ارتباط دادن بلاکچین‌ها با یکدیگر می‌باشد که برای عملی کردن این موضوع، از مفهومی به نام پروتکل ارتباط بین بلاکچین‌ها یا IBC استفاده می‌کند. IBC، دنیایی از قابلیت همکاری را برای بلاکچین‌ها در اکوسیستم Cosmos باز کرده و بهترین راه برای مشارکت، شرکت در اکوسیستم رو به رشد کازماس می‌باشد.

در این مقاله سعی شد شما را با این مفهوم آشنا کرده و به موارد مختلف آن پرداخته شود. به نظر شما، این مفاهیم و سیستم‌های پیشرفته می‌توانند به این معضل میان بلاکچین‌ها کمک کند؟