همه چیز درباره کلاهبرداری طرح پانزی و طرح هرمی ارز دیجیتال
طرح‌های پانزی و هرمی نوعی کلاهبرداری قدیمی است که با رونق گرفتن بازار ارزهای دیجیتال شکل جدیدی به خود گرفت. زیرمجموعه سازی، وعده‌های دور از واقعیت و اغوا کننده از جمله ارکان اصلی این نوع از کلاهبرداری هستند. در این مقاله قصد داریم به صورت کاربردی روش شناسایی این نوع کلاهبرداری، راه‌های مقابله با آن‌ها و تمامی نکاتی که لازم است در این مورد بدانید را مرور کنیم؛ تا انتهای این مقاله با بیتفا همراه باشید.
طرح کلاهبرداری پانزی و هرمی چیست و چگونه کار می‌کند؟
طرح‌های کلاهبرداری پانزی (Ponzi-Scheme) و هرمی هر دو روش‌هایی برای فریب دادن سرمایه‌گذاران هستند. این طرح‌ها با اینکه قدیمی هستند اما همچنان قربانی می‌گیرند. طرح‌های پانزی و هرمی هر دو با هدف فریب کاربران اجرا می‌شوند ولی تفاوت‌هایی نیز با هم دارند.
آشنایی با طرح پانزی
طرح پانزی نوعی کلاهبرداری مالی است که در آن کلاهبردار به سرمایه‌گذاران وعده سودهای بالا و تضمینی دور از واقعیت می‌دهد. در این طرح، سود سرمایه‌گذاران قدیمی با پول سرمایه‌گذاران جدید پرداخت می‌شود. این چرخه تا زمانی که سرمایه‌گذاران جدید وارد شوند، ادامه دارد. اما وقتی تعداد سرمایه‌گذاران جدید کاهش یابد، طرح فرومی‌پاشد و تمام افراد تازه وارد سرمایه خود را از دست می‌دهند.
آشنایی با طرح هرمی
طرح هرمی نیز مشابه طرح پانزی است، اما در این طرح، افراد برای کسب سود باید دیگران را به سیستم معرفی کنند. هر فرد جدیدی که وارد سیستم می‌شود، باید مبلغی را پرداخت کند که بخشی از آن به افراد بالاتر در هرم می‌رسد. این طرح نیز تا زمانی که افراد جدید وارد شوند، ادامه دارد و در نهایت زمانی که میزان سرمایه ورودی توسط کاربران جدید کاهش پیدا کند طرح هرمی از بین می‌رود.
اما با وجود شیوه‌های جدید و به خصوص امکانات و فرصت‌هایی که در بازار ارزهای دیجیتال وجود دارد ممکن است نحوه شناسایی آن‌ها کمی دشوار باشد. در بخش بعد نحوه شناسایی طرح‌های پانزی و هرمی کلاهبرداری را مرور خواهیم کرد.
نحوه شناسایی طرح پانزی و کلاهبرداری
طرح پانزی می‌تواند در بسترهای مختلفی انجام شود. در فضای ارز دیجیتال این بستر می‌تواند ریسک بیشتری داشته باشد و برای شما خطرات جدی‌تری ایجاد کند. در این بخش به برخی نشانه‌های طرح پانزی ارز دیجیتال اشاره می‌کنیم. با مشاهده این موارد باید مراقبت بیشتری در فعالیت‌های خود انجام دهید و یا طرح مورد نظر را رها کنید.
وعده سودهای غیرقابل باور
اگر طرحی به شما وعده سودهای غیرمنطقی و بدون ریسک می‌دهد، احتمالاً با یک کلاهبرداری مواجه هستید. دو برابر کردن سرمایه اتفاقی نیست که به سادگی رخ دهد. بسیاری از تریدرهای مطرح بازار نیز توانایی چندبرابر کردن دارایی‌هایشان را ندارند!
علاوه بر این وعده واریز سود روزانه نیز بسیار خطرناک است. پلتفرم‌هایی در بستر برخی از کیف پول‌های دارای مرورگر مانند کیف پول سیف پل (SafePal) هستند که به شما وعده واریز سود روزانه را می‌دهند. این پلتفرم‌ها با واریز منظم برای چند روز شما را ترقیب به واریز بیشتر پول می‌کنند و زمانی که به حد مدنظرشان رسید کل دارایی ولت شما خالی می‌شود!
توجه داشته باشید تمامی سیستم‌های اینچنینی در هر فضایی که اجرا شوند کلاهبرداری است. در روزهای اخیر با لیست شدن توکن داگز بسیاری از کاربران فریب طرح‌های کلاهبرداری را خوردند که در آن عنوان می‌شد اگر توکن‌های داگز خود را به یک پلتفرم واریز کنید دوبرابر آن را پاداش می‌گیرید!
تضمین عدم ضرر
علاوه بر وعده‌های بزرگ در مورد سودهای غیر قابل باور، تضمین اینکه به هیچ عنوان ممکن نیست ضرر کنید نیز یکی از سیگنال‌های هشدار دهنده در مورد شناسایی طرح‌های پانزی است.
در یک سرمایه گذاری شفاف، میزان سود علاوه بر بازه ریسک کاملاً واضح است و می‌توانید با حساب و کنابی منطقی در مورد مشارکت و سرمایه‌گذاری در آن تحقیق کنید.
پاداش رایگان وجود ندارد
هیچ پلتفرمی در هیچ حوزه‌ای پاداش رایگان به کاربران نمی‌دهد. شاید بپرسید پس در ایردراپ‌ها چرا توکن رایگان بین کاربران توزیع می‌شود؟ باید بگوییم که در این پروژه‌ها به ازای انجام فعالیت‌هایی که در راستای بازاریابی پروژه است پاداش کسب می‌کنید.
به عنوان مثال در ایردراپ همستر کامبت کاربران تنها با انجام فعالیت در کانال یوتیوب درآمد قابل توجهی نسیب توسعه دهندگان پروژه کردند. برای آشنایی بیشتر با مفهوم ایردراپ می‌توانید مقاله ایردراپ چیست؟ را مطالعه کنید.
پروژه‌های غیر رسمی و بی پشتوانه
اکثر پلتفرم‌های کلاهبرداری ساختار درستی ندارند. سایت، شبکه‌های اجتماعی، برنامه‌ها و دیگر موارد در این پلتفرم‌ها مشخص نیست و دارای اشکالات بسیاری زیادی حتی در بخش ظاهری هستند.
خالق پروژه‌های معتبر دارای اکانت‌های رسمی معتبر در شبکه‌های اجتماعی هستند. اگر خالق یک پروژه مشخص نبود و اطلاعاتی از تیم توسعه دهنده آن وجود نداشت، بدانید که طرح قابل اعتمادی نیست.
سیستم نقد شوندگی پیچیده
در بسیاری از این پروژه‌ها سیستم بسیار پیچیده‌ای برای بردشت پول تعیین می‌شود. برای واریز پول کافی است کیف پول ارز دیجیتال خود را وصل کنید اما برای برداشت سود از یک طرح پانزی ارز دیجیتال مراحل پیچیده‌ای برایتان ترسیم می‌شود.
یک طرح پانزی و کلاهبرداری تاکید بسیار زیادی روی زیرمجموعه گیری دارد. افراد باید بتوانند کاربران بیشتری به زیرمجموعه خود اضافه کنند و سود آن‌ها به تعداد کاربرانی که اضافه می‌کنند بستگی دارد. این اتفاق تبعات بسیار زیادی برای کاربران دارد. زیرا آن‌ها معمولاً از دوستان و آشنایان تقاضا می‌کنند که وارد این طرح‌ها شوند و زمانی که سرمایه همه از بین می‌رود، فرد دعوت کننده علاوه بر سرمایه روابط خود با دیگران را نیز از دست می‌دهد.
تا اینجای مقاله با طرح پانزی آشنا شدیم و متوجه شدیم که چطور می‌توان این نوع کلاهبرداری را شناسایی کرد. همچنین می‌تواند با مطالعه مقاله ۱۰ روش کلاهبرداری در حوزه رمز ارزها اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنید.
اما آیا صنعت کریپتو بر مبنای طرح پانزی بنا شده است؟ آیا بیت کوین طرح پانزی است؟ در ادامه به این پرسش‌ها پاسخ خواهیم داد.
آیا بیت کوین طرح پانزی محسوب می‌شود؟
بیت کوین یک شبکه مالی مبتنی بر بلاکچین است که به دلیل ماهیت غیرمتمرکز بودن آن ممکن است سوء استفاده‌هایی از کاربردهای آن شود. اما در کل باید بگوییم که بیت کوین به هیچ عنوان یک طرح پانزی نیست و دلایل محکمی نیز برای اثبات این ادعا وجود دارد. این دلایل را در ادامه مرور می‌کنیم.
- شفافیت و متن باز بودن: بیت کوین یک سیستم کاملاً شفاف و متن باز است. کدهای آن برای همه قابل مشاهده و بررسی هستند و هر کسی می‌تواند به شبکه بپیوندد و تراکنش‌ها را مشاهده کند.
- عدم تضمین سود: در طرح‌های پانزی، سودهای بالا و تضمین شده به سرمایه‌گذاران وعده داده می‌شود. اما در شبکه بیت کوین و صرافی‌های ارائه دهنده خدمات خرید و فروش آن هیچ تضمینی برای بازگشت سرمایه یا سود وجود ندارد. قیمت بیت کوین تنها توسط بازار و میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.
- تکنولوژی پشت بیت کوین: بیت کوین بر اساس تکنولوژی بلاکچین و حل مسئله بیزانسی ساخته شده است. این تکنولوژی به صورت غیرمتمرکز عمل می‌کند و هیچ نهاد یا فرد خاصی کنترل کامل بر آن ندارد.
- تاریخچه و عملکرد: بیت کوین از سال ۲۰۰۹ تا کنون به عنوان یک ارز دیجیتال معتبر و قابل اعتماد فعالیت می‌کند. این ارز دیجیتال در طول سال‌ها توانست اعتماد بسیاری از افراد و شرکت‌ها را جلب کند و به عنوان یک ابزار مالی معتبر مورد استفاده قرار بگیرد.
این دلایل نشان می‌دهند که بیت کوین با طرح‌های پانزی کاملاً متفاوت است و به عنوان یک ارز دیجیتال معتبر، شفاف و قابل اطمینان شناخته می‌شود. البته سرمایه گذاری در بیت کوین نیز روش‌های مخصوص به خود را دارد که باید با آن‌ها آشنا شوید.
طرح پانزی و کلاهبرداری ارز دیجیتال در ایران
کاربران حوزه ارز دیجیتال در ایران به دلیل عدم شناخت کافی این بازار و ویژگی‌هایش آسیب فراوانی دیده‌اند. چندین مورد کلاهبرداری ارز دیجیتال در چند سال اخیر گزارش شد که برخی از آن‌ها بسیار بزرگ و پیچیده بودند. در ادامه به چند نمونه از این طرح‌های کلاهبرداری ارز دیجیتال اشاره می‌کنیم.
- تتر فلش: یکی از بزرگترین کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال در ایران که بسیاری از افراد را به دام انداخت پروژه تتر فلش بود. در این طرح، کلاهبرداران با وعده سودهای بالا و سریع، افراد را ترغیب به سرمایه‌گذاری می‌کردند. این کلاهبرداری تاکنون قربانیان زیادی را گرفتار کرد و روند رسیدگی به پرونده همچنان ادامه دارد.
- سایت‌های سوددهی روزشمار: این سایت‌ها با وعده سودهای روزانه و بالا، افراد را فریب می‌دهند. پس از جذب سرمایه، این سایت‌ها ناپدید می‌شوند و سرمایه‌گذاران نمی‌توانند به پول خود دسترسی پیدا کنند.
- کانال‌های تلگرامی تبلیغ توکن‌های اسکم: برخی کانال‌های تلگرامی با تبلیغ توکن‌های جعلی و وعده سودهای چند هزار درصدی، افراد را فریب می‌دهند. این توکن‌ها پس از جذب سرمایه، نقدینگی خود را تخلیه می‌کنند و سرمایه‌گذاران نمی‌توانند توکن‌های خود را بفروشند.
پلیس فتا نیز به طور جدی با این نوع کلاهبرداری‌ها برخورد می‌کند. به عنوان مثال، رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری پلیس فتا، اعلام کرد که با تبلیغ‌کنندگان پروژه‌های کلاهبرداری ارز دیجیتال برخورد قانونی خواهد شد و این افراد مسئول این طرح‌های کلاهبرداری شناخته خواهند شد.
سخن پایانی در مورد طرح پانزی و کلاهبرداری
رسیدن به موفقیت همیشه با چالش‌های بسیاری همراه است. در این زمینه با قاطعیت می‌گوییم که هیچ مسیر میانبری برای کسب سودهای بزرگ وجود ندارد. برای موفق شدن در بازار ارزهای دیجیتال نیز لازم است آموزش اصولی ببینید و با ریسک‌ها و تهدیدهای موجود در آن کامل آشنا شوید.
این ضرب المثل قدیمی را نیز همیشه در خاطر بسپارید که پنیر مجانی تنها در تله موش یافت می‌شود! تنها با کار کردن روی خود و طی کردن مسیر درست می‌توانید به موفقیت‌های بزرگ دست پیدا کنید.
در این مسیر شاید چالش‌هایی برایتان ایجاد شود اما تمامی آن‌ها راه‌حل مخصوص به خود را دارند و با کمک گرفتن افراد متخصص مسیرتان هموارتر خواهد شد.
