واقعیت مجازی یا VR یکی از مفاهیم جدیدی است که در این مقاله می‌خواهیم با آن آشنا شویم.
نیروی تصویرسازی و تجسم انسان همواره باعث پیشرفت و نوآوری در زمینه‌های گوناگون شده است و در تعامل با محیط پیرامون خود همواره محدودیت‌هایی را تجربه کرده و می‌کند.
در اینجا نیازی رخ می‌نماید؛ و آن نیاز به خلق محیط‌ها و یا بهتر بگوییم جهان‌هایی فراتر از چارچوب‌های طبیعی است. خلق اینگونه جهان‌ها در ابتدا فقط در ذهن انسان‌ها امکان پذیر بوده و با استفاده از قدرت نامحدود تصویرسازی خود سوار بر اسب خیال آسمان‌ها و دریا‌ها و سرزمین‌های مختلفی را در می‌نوردید و این امر هم برایش لذت بخش بود و هم سودآور.
هم اکنون نیز وضع به همین منوال است و می‌توان گفت بیشتر اختراعات اطراف ما در ابتدا رویایی در ذهن انسان بوده‌اند. یکی از این رویاهایی که آدمی در ذهن داشت، ایجاد محیط‌هایی و فضاهایی فراتر از محیط پیرامونی خود و ساختن و تاثیر گذاری در این فضا بود! در اینجا آدمی خواسته یا ناخواسته قدم به دنیای واقعیت مجازی گذاشت و رفته رفته با کمک گرفتن از تکنولوژی، بیشتر و بیشتر آن راگسترش داد. در این مقاله بیشتر با واقعیت مجازی یا Virtual Reality آشنا خواهیم شد.
واقعیت مجازی (Virtual Reality) به زبان ساده
به زبانی ساده می‌توان گفت ایجاد فضایی ۳ بعدی باورپذیر و تعاملی به کمک تکنولوژی را واقعیت مجازی می‌گویند. شما در این فضا می‌توانید گشت‌وگذار کرده و تعامل داشته باشید. این فضا می‌تواند دقیقا فضایی شبیه‌سازی شده از فضای واقعی باشد و هم می‌تواند فضاهایی کاملا انتزاعی باشد که شبیه هیچ فضایی در پیرامون شما نیست و شما در دنیای واقعی همچنین فضایی را ندیده‌اید. طراحان واقعیت مجازی می‌توانند هر نوع فضایی را که در تصور‌شان می‌گنجد ایجاد کرده و یا خلق نمایند.
ویژگی‌های واقعیت مجازی
ممکن است افرادی را دیده باشید که با زدن عینک‌هایی بر چشم، حرکاتی غیر عادی و عجیبی انجام می‌دهند و گویی در دنیایی دیگر هستند! دستان خود را حرکت می‌دهند و برخی اوقات چیز‌هایی را می‌گیرند، مثل اینکه ناگهان از ارتفاعی افتاده باشند و تعادل خود را از دست می‌دهند.
این‌ها همه به این دلیل است که این فضاها به کمک تکنولوژی و کامپیوتر به قدری واقعی به نظر می‌رسند که شخص آن را باور می‌کند. بله یکی از ویژگی‌های اصلی واقعیت مجازی باور پذیر بودن آن است و هر چه میزان باور پذیر بودن آن بالاتر رود به هدف خود نزدیکتر می‌شود.
شما در محیط واقعی با اشیاء و افراد پیرامون خود تعامل دارید یعنی مثلا وقتی می‌خواهید وارد اتاقی شوید که در آن بسته است، ابتدا دستگیره در را می‌چرخانید و در را باز کرده و وارد اتاق می‌شوید و مثلا با همکار خود که بر روی صندلی نشسته و چای می‌خورد وارد گفتگو شده و در حالی که به او شیرینی تعارف می‌کنید درباره تیم فوتبال محبوب خود صحبت می‌کنید. شما در واقعیت مجازی با کمک تکنولوژی امروزه تمامی این کارها را می‌توانید همانند دنیای واقعی انجام دهید. بنابراین تعاملی بودن از دیگر ویژگی‌های واقعیت مجازی است.
کاربردهای واقعیت مجازی
شاید نقاشی‌هایی که به شکل پانوراما یا ۳۶۰ درجه در دیواره‌های سالن‌هایی که وقایعی را با خط و رنگ نشان داده و توصیف می‌کرد، اولین کوشش بشر برای ایجاد واقعیت مجازی باشد. این نقاشی‌ها که در قرن ۱۸ میلادی نمونه‌های بسیاری را می‌توان از آنها یافت با در کنار هم قرار دادن تصاویری مختلف از یک رویداد و صحنه‌ای واحد مثلا نبرد بزرگی که در زمان گذشته اتفاق افتاده بود، سعی بر هر چه واقعی‌تر جلوه دادن تصاویر می‌نمود به گونه‌ای که ناظر خود را هر چند برای مدتی کوتاه می‌توانست در صحنه نقاشی شده تصور کند.
به تدریج با پیشرفت تکنولوژی، ابزارهای مختلفی برای هر چه واقعی تر جلوه دادن تصاویر و یا دنیای مجازی ساخته شد که می‌توان به Stereoscope در سال ۱۸۳۳، The View Master در سال ۱۹۳۹ و قدیمی ترین دستگاه شبیه ساز پرواز به نام Link Trainer اشاره نمود که در طی جنگ جهانی دوم کارآموزان خلبانی زیادی در آمریکا با آن حالت‌های مختلف پروازی را قبل از پرواز واقعی خود تجربه می‌کردند.
در سال‌های اخیر و با استفاده بیشتر از تکنولوژی و مخصوصا پیشرفت‌های خیره کننده‌ای که در حوزه کامپیوتر شاهد آن بوده‌ایم، ابزارهای مختلفی با بکارگیری واقعیت مجازی ساخته شده است که از این میان می‌توان به ابزار‌هایی در حوزه‌های مختلف از جمله پزشکی برای شبیه سازی عمل‌های جراحی برای آموزش کارآموزان و مدل‌های شبیه‌ساز برای پرواز و رانندگی اشاره نمود.
امروزه با ساخت کامپیوتر‌هایی قوی دنیاهای مجازی بگونه‌ای واقعی‌تر و طبیعی‌تر توانسته‌اند فضاهای‌مجازی را ایجاد کنند. این موضوع با درگیر کردن هر چه بیشتر حواس پنجگانه تحقق می‌یابد و کاربر هر چه بیشتر خود را در محیط‌مجازی شناور می‌بیند. این قابلیت که در واقع از حداکثر توانایی‌های شبیه‌سازی کننده در دنیای‌مجازی بهره می‌گیرد مخصوصا در استفاده و بکارگیری در شبیه سازهای آموزشی برای کارآموزان خلبانی از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مورد خاص از بهره گیری از واقعیت مجازی، کاربر به عنوان کارآموز وارد کابین شبیه‌ساز شده و دقیقا همان چیزی را تجربه می‌کند که یک خلبان در پرواز واقعی با آن روبرو می‌شود.
واقعیت مجازی و بلاکچین
همانطور که پیشتر اشاره شد با پیشرفت تکنولوژی، واقعیت‌مجازی واقعی‌تر و طبیعی‌تر شده است. با ظهور دنیای رمزنگاری شده و ایجاد فضای بلاکچین تحولی بزرگ در حوزه‌های مختلف رایانه‌ای و فناوری‌های مختلف ایجاد شد. ورود بلاکچین و دنیای رمزنگاری شده به دنیای واقعیت مجازی به قدری امکانات و قابلیت‌های زیادی را به واقعیت مجازی بخشیده است که دیگر نام “واقعیت‌مجازی” برازنده آن نیست و از نام متاورس (metaverse) باید استفاده کنیم. در این فضا واقعیت‌مجازی از امکانات و تسهیلاتی که دنیای رمزنگاری شده در اختیار کاربران قرار داده است بهره می‌گیرد تا تحولی بزرگ را برای هر چه واقعی‌تر کردن این فضا بوجود آورد.
فقط برای اشاره کوتاه می‌توان گفت، در این فضا شما می‌توانید برای مثال دفترکاری داشته باشید که هر آنچه در دنیای واقعی انجام می‌دهید در آن انجام دهید.
جمع‌بندی
پیشینه ایجاد واقعیت مجازی را در گذشته‌های دور و در نقاشی‌های ۳۶۰ درجه پانوراما که بر روی دیواره‌های سالن‌های نمایش یا مکانهای خاص ترسیم می‌شد، می‌توان دید در این نقاشی‌ها نقاش سعی می‌کرد با ترسیم نقاشی‌های مختلف و کنار هم قرار دادن این تصاویر، توجه ناظر و تماشاگر را هر چه بیشتر به نقاشی جلب کرده و واقعیت را هر چه بیشتر نشان دهد.
با پیشرفت فناوری و ورود آن برای ساخت فضاهایی هر چه بیشتر واقعی‌تر و شبیه‌تر با محیط واقعی، مفهومی بنام واقعیت‌مجازی شکل گرفت. واقعیت مجازی در حوزه های مختلفی از جمله آموزش و شبیه‌سازی و پزشکی و مارکتینگ مورد استفاده قرار گرفته است. امروزه با ظهور فناوری بلاکچین و ادغام آن با واقعیت‌مجازی، فضاها و امکاناتی بوجود آمده که مفهومی جدید بنام متاورس (metaverse) را ایجاد نموده است که هر چه بیشتر به محیط‌های واقعی نزدیکتر شده است.
