هدف از نوشتار این مقاله در وبسایت بیتفا، آشنایی با توکن‌های حاکمیتی (Governance Token) می‌باشد. قلب وب ۳.۰ و صنعت رمز ارزها، توکن‌ها می‌باشند. به طور کلی دو نوع توکن وجود دارد: توکن‌های قابل تعویض (Fungible Token) و غیرقابل تعویض (Non-Fungible Token) که به نام NFT نیز شناخته می‌شود. این توکن‌ها به نوبه خود می‌توانند اهداف مختلفی را انجام دهند. انواع دیگر توکن‌های جایگزین عبارتند از: پلتفرم، امنیت، کاربردی و توکن‌های حاکمیتی.
توکن‌های حاکمیتی (Governance Tokens) نقش اساسی در تمرکز زدایی اینترنت، که جنبه حیاتی Web 3.0 است، ایفا می‌کنند. در این مقاله به این نوع از توکن‌ها نگاه دقیق‌تری می‌کنیم و به این سؤال پاسخ می‌دهیم که «توکن حاکمیتی چیست؟».
توکن حاکمیتی (Governance Token) چیست؟
این نوع توکن‌ها، اساساً به توکن‌هایی اشاره دارد که حق حاکمیت را در یک پروتکل خاص، مثل یک بازی یا یک DApp به دارندگان و هولدرها ارائه می‌دهند. اما این موضوع دقیقاً چه معنایی دارد؟
سازمان‌های سنتی معمولاً ساختار متمرکزی دارند که در آن یک یا چند نفر مشخص و تعیین شده آینده شرکت را دیکته می‌کنند؛ در واقع آنها اختیار و کنترل همه چیز را بر عهده دارند. این نشان می‌دهد که قدرت به یک یا مجموعه‌ای از افراد اعطا می‌شود که در همه تصمیم‌ها حرف آخر را می‌زنند. در این ساختار، سرمایه گذاران، کاربران، و سایر ذینفعان راهی برای تأثیرگذاری بر تصمیمات آتی آن شرکت یا سازمان ندارند. در Web 3.0 به لطف توکن‌ها و قراردادهای هوشمند، امکان توزیع قدرت بین دارندگان توکن وجود دارد. این امر، قدرت را برای هر کسی که دارای توکن حکومتی است، فراهم می‌کند و به این ترتیب آنها حق ارائه پیشنهادات و مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها را دارند.
با اینکه دارندگان توکن، دارای قدرت رای دادن می‌شوند، این قدرت به نوبه خود می‌تواند به روش‌های مختلف توزیع شود. ساده ترین ساختار به این صورت است که یک توکن برابر با یک رای است. با این حال، این نحوه رای دهی، موجب آسیب‌پذیری سیستم خواهد شد، زیرا سرمایه‌گذاران بزرگ می‌توانند از تعداد بالای موجودی توکن‌های خود برای اطمینان از اینکه پروژه در جهت دلخواه آنها هدایت می‌شود، استفاده کنند.
برای جلوگیری از چنین مسائلی، پروژه‌ها می‌توانند مکانیزم‌های دیگری را پیاده سازی و همچنین متغیرهای دیگر را نیز در نظر بگیرند. به عنوان مثال، زمان نگه‌داشتن توکن‌ها در برخی موارد می‌تواند موجب افزایش قدرت رای شود. همین موضوع به کاربران اولیه پروژه که برای مدت طولانی تری به این پروژه اعتقاد داشتند، قدرت و انگیزه بیشتری می‌دهد. با درک بهتر این که توکن‌های حاکمیتی چیست، یک سؤال دیگری باقی می‌ماند: «دارندگان توکن به چه چیزی رأی می‌دهند؟».
در بخش بعدی، چند مثال کلی برای پاسخ به این سوال را بررسی خواهیم کرد.
دارندگان توکن‌ها به چه چیزی رای می‌دهند؟
توزیع کنترل بین دارندگان یک توکن از طریق توکن‌های حاکمیتی، اغلب به عنوان «حاکمیت درون زنجیره» شناخته می‌شود. افراد شرکت کننده در این سیستم می‌توانند در مورد تعدادی پیشنهاد (proposal) مختلف از جزئیات گرفته تا تغییرات پیچیده تر در خود سیستم حکومتی رای دهند. تعداد پیشنهادات بسیار زیاد می‌باشد و اغلب به تعداد دارندگان توکن وجود دارد که نشان دهنده طیف گسترده‌ای از پیشنهادات است که دارندگان توکن باید در نظر بگیرند.
با این حال، مثال‌های زیر از موضوعاتی باشد که مورد رای گیری قرار می‌گیرد:
-
تغییرات در اکوسیستم یک رمز ارز برای پیاده‌سازی فناوری پیشرفته‌تر به منظور افزایش امنیت
-
نرخ بهره در پروتکل DeFi
-
ساختار بازی یک بازی ویدیویی
به طور خلاصه، دارندگان توکن در مورد چندین پیشنهاد مختلف رای می‌دهند. اما این پیشنهادات چگونه ارائه می‌شوند و دارندگان توکن در واقع چگونه رای می‌دهند؟
در ابتدا جامعه دارندگان توکن‌های حکومتی، پیشنهاداتی را ارائه می‌دهند. این جامعه در بسیاری از موارد به عنوان یک سازمان مستقل غیرمتمرکز یا DAO شناخته می‌شود. حالا بیایید در مورد DAO بخوانیم که ببینیم دقیقاً چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
DAO چیست؟
یکی از مفهوم‌هایی که ارتباط نزدیکی با توکن‌های حاکمیتی دارد، DAO می‌باشد. Decentralized Autonomous Organization یا سازمان مستقل غیرمتمرکز که به اختصار به آن DAO می‌گوییم، به طور کلی به بدنه حاکمیت یک پروژه یا dApp (اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز) اشاره دارد. حتی اگر ساختار پیرامون عملکرد پروتکل‌های حاکمیتی، dApps، بازی‌ها یا پلتفرم‌های DeFi متفاوت باشد، روش کلی شکل‌گیری آنها یکسان است. هنگامی که یک پروژه در ابتدا راه اندازی می‌شود، تعدادی توکن حاکمیتی ضرب (mint) می‌کند که افراد یا گروه‌ها در بازار آزاد خریداری می‌کنند. این افراد خریدار، یک سازمان مستقل غیرمتمرکز یا همان DAO را ایجاد می‌کنند.
در اصطلاح عامیانه یک DAO، به هیئت مدیره یک پروژه یا پروتکل خاص اشاره دارد. سازمان‌ها نیز به نوبه خود، اغلب از طریق قراردادهای هوشمند اتریوم عمل می‌کنند، که به دارندگان توکن اجازه می‌دهد در شبکه شرکت کرده و آزادانه در مورد موضوعات مربوط به آینده پروژه‌ها رای دهند. علاوه بر این، از آنجایی که این حاکمیت روی زنجیره صورت می‌گیرد، هر کسی که یک دستگاه داشته باشد، در صورت داشتن توکن و فارغ از اینکه در کجای جهان قرار دارند، می‌تواند در آن شرکت کند. این امر نشان می‌دهد که یک DAO اشکال سنتی حاکمیت را حذف کرده و راهی برای تمرکز زدایی تصمیم گیری‌ها در وب ۳ را فراهم می‌کند. بنابراین DAOها، پروژه‌های بلاکچین را دموکراتیزه می‌کنند و اطمینان می‌دهند که همه کاربران در آینده حرفی برای گفتن دارند. همچنین، از آنجایی که هر کسی امکان ارائه پیشنهاد تغییرات را دارد، پیشنهاداتی که قبلاً «بی اهمیت» تلقی می‌شدند، می‌توانند در جامعه مورد بحث و رأی گیری قرار گیرند.
DAOها چندین مزیت ارائه می‌دهند که دو نمونه بارز آن، ایجاد اعتماد و شفافیت جامعه می‌باشد. با اجازه دادن به کاربران و دارندگان توکن در تصمیم‌گیری پروژه، می‌توان اعتماد ایجاد کرد زیرا خود کاربران می‌توانند تصمیم بگیرند که آیا تغییر باید اجرا شود یا خیر؟ علاوه بر این، از آنجایی که تصمیم گیری درون زنجیره اتفاق می‌افتد، به این معنی است که همه چیز به همان اندازه شفاف می‌باشد.
مثال‌های توکن‌های حاکمیتی
تعداد قابل توجهی از توکن‌های حاکمیتی مختلف در بازار وجود دارد و پوشش همه آنها در این مقاله غیرممکن است. به این ترتیب، در ادامه به توکن حاکمیتی از برخی از مهم‌ترین پروتکل‌های صنعت کریپتو خواهیم پرداخت. این پروژه‌ها عبارتند از:
-
Maker (MKR)
اولین نمونه از توکن حاکمیتی Maker می‌باشد که توکنی است که در MakerDAO استفاده می‌شود. MakerDAO یکی از مهم ترین و بزرگترین پلتفرم وام دهی Web 3.0 در حوزه DeFi می‌باشد. دارندگان MKR می‌توانند در مورد مواردی مانند تغییر قوانین اقتصادی حاکم بر پلتفرم رای دهند.
-
(UNI) Uniswap
پروتکل Uniswap که یکی از بزرگترین DEXها (صرافی‌های غیرمتمرکز) در شبکه اتریوم می‌باشد، از توکن حاکمیتی UNI استفاده می‌کند. بنابراین دارندگان UNI می‌توانند برای تصمیم گیری در مورد آینده پلتفرم، پیشنهادات خود را ارائه کرده و رای دهند.
-
Aave (AAVE)
دارندگان توکن AAVE کسانی هستند که ریسک پروتکل را می‌پذیرند و به روش‌های ملموس تری به پروتکل کمک می‌کنند. در واقع، دارندگان AAVE حق رای دادن در مورد موضوعات مربوط به پلتفرم Aave را دارند، که در فضای Web3 در مورد وام دادن و استقراض بسیار مهم می‌باشد.
-
(COMP) Compound
COMP، توکن حاکمیتی پروتکل مالی Compound، به جامعه دارندگان خود این امکان را می‌دهد که در مورد تغییرات کلیدی این پروتکل رأی دهند. پروتکل Compound، به عنوان یک قطب وام دهی و استقراض غیرمتمرکز، پیش از اینکه توکن COMP آن در ژوئن ۲۰۲۰ فعال شود، در DeFi بسیار محبوب بود.
-
Synthetix (SNX)
SNX توکن بومی پلتفرم Synthetix، یک بستر غیرمتمرکز برای صدور دارایی‌های مبتنی بر اتریوم بوده که قادر به ردیابی دارایی‌های دنیای واقعی مانند ارزها، کالاها و سایر موارد می‌باشد. لازم به ذکر است که SNX کاملاً یک توکن حاکمیتی نیست، اما به سمت این مدل در حال پیشرفت می‌باشد.
-
(BAL) Balancer
پروژه Balancer یک بازارساز خودکار (AMM) شبیه به Uniswap می‌باشد. دارندگان توکن حاکمیتی BAL قادر به رای دادن به تعیین جهت و قوانین پروتکل می‌باشند.
جمع‌بندی
توکن‌ها، بخش اصلی دنیای رمز ارزها هستند و به طبع انواع مختلفی دارند. یکی از مهم‌ترین توکن‌ها، توکن‌های حاکمیتی هستند که درجه بالاتری از تمرکززدایی را ممکن می‌سازند. همچنین، آنها راهی برای دموکراتیک کردن پروتکل‌ها، پلتفرم‌ها، dApps و بازی‌های Web 3.0 ارائه می‌کنند. به طور معمول زمانی که پروژه وب ۳.۰ راه اندازی می‌شود، توکن‌های حاکمیتی به فروش می‌رسند. علاوه بر این، خریداران نقدینگی را ارائه می‌کنند که خزانه یک پروتکل را تشکیل می‌دهد. هر زمان که پروتکل نیاز به اعمال تغییرات داشته باشد، از این بودجه استفاده می‌کنند.
علاوه بر این، توکن‌های حاکمیتی به افراد قدرت رای می‌دهند و به آنها اجازه می‌دهند در آینده پروژه نقش داشته باشند. دارندگان توکن اغلب یک DAO را تشکیل می‌دهند که در آن پیشنهادهایی ارائه می‌شود که در مورد آن تصمیم گیری شود.
