فرض کنید شما ایده‌ای برای راه اندازی کسب و کاری خاص در ذهن خود دارید؛ برای اینکه این ایده خود را بتوانید در عمل پیاده سازی کنید در ابتدای کار ممکن است قلم و کاغذ را برداشته و طرح اولیه و برنامه ریزی اولیه را انجام دهید و گام‌هایی را که باید برای راه اندازی کسب و کار خود بردارید را روی کاغذ بیاورید. نکته‌ای مشترک برای راه اندازی تمامی ایده‌هایی که به کسب و کاری ختم می‌شود وجود دارد که این نکته مساله تامین سرمایه برای پروژه است.
با معرفی تکنولوژی بلاکچین، قابلیتی در حوزه سرمایه گذاری مالی بوجود آمده است که تسهیلات مناسبی را در اختیار افرادی که جیبی خالی اما ایده‌ای بزرگ در سر دارند قرار می‌دهد. چنین افرادی تنها با نوشتن سپیدنامه (whitepaper) که در آن ایده خود و چگونگی کارکرد پروژه خود را در وبسایت مربوطه توضیح می‌دهند می‌توانند افراد را برای سرمایه گذاری در پروژه خود ترغیب کنند. دنیای رمزنگاری شده بلاکچین این قابلیت را به بنیان‌گذاران پروژه می‌دهد تا بتوانند توکن پروژه خود را در عرضه اولیه کوین به افرادی که قصد سرمایه گذاری دارند فروخته و درآمد لازم برای ادامه کار را بدست آورند. در ادامه با این فرآیند بیشتر آشنا خواهیم شد.
عرضه اولیه توکن یا ICO چیست؟
پروژه‌ها و شرکت‌های مختلفی که در حوزه‌های مختلف دنیای بلاکچین فعالیت میکنند و یا می‌خواهند فعالیت خود را شروع نمایند، برای جذب سرمایه به منظور تداوم و یا شروع فعالیت خود در حوزه‌های مختلف، توکن پروژه خود را در معرض فروش قرار می‌دهند. به این عرضه توکن پروژه‌ها توسط شرکت‌های تکنولوژی محور بلاکچینی ، عرضه اولیه توکن (ICO) می‌گوییم. در واقع عرضه اولیه توکن بسیار به عرضه اولیه سهام (IPO) شرکت‌های مختلف که در بورس کشور‌های مختلف انجام می‌شود شباهت دارد. البته لازم به ذکر است که در ICOها برای توکن‌ها، کاربردهای مختلفی قابل تعریف است و علاوه بر اینکه سرمایه گذاران در واقع در پیشرفت پروژه‌ها سهیم می‌شوند، می‌توانند از قابلیت‌های کاربردی مختلفی که توکن آن پروژه در اختیار آنها قرار می‌دهد نیز استفاده کنند.
با توجه به اینکه راه اندازی توکن بر بستر بلاکچین بسیار راحت است، هر فردی میتواند با راه اندازی یک سایت به تبلیغ و بازاریابی توکن خود بپردازد و افراد مختلف را برای سرمایه گذاری بر روی پروژه به خرید توکن خود ترغیب نماید. این موضوع باعث بوجود آمدن پروژه‌های کلاهبرداری زیادی نیز شده است که بدون داشتن ایده و پروژه‌ای واقعی و فقط برای کلاهبرداری و خالی کردن جیب افراد اقدام به راه اندازی توکن میکنند. با توجه به اینکه عرضه اولیه کوین در فضای غیر متمرکز بلاکچین صورت می‌گیرد و هیچ نهاد قانون گذار مرکزی به آن نظارت ندارد، بستری مناسب برای پروژه‌های کلاهبرداری است بنابراین راه کار‌های مختلفی برای کم تر کردن پروژه‌های کلاهبرداری بوجود آمده است که در ادامه به توضیحی درباره آنها خواهیم پرداخت.
IEO و STO
با توجه به اینکه ساخت توکنی در بستر بلاکچین و وبسایتی که بتوان آن را تبلیغ نمود کاری بسیار راحت است، زمینه را برای ورود پروژه‌های کلاهبرداری فراهم می‌آورد. حال تصور کنید همین پروژه‌ها در یک صرافی متمرکز که از معروفیت و مقبولیت خاصی بر خوردار است برای اولین بار عرضه شود یا به عبارتی دیگر این عرضه اولیه توکن در یک صرافی متمرکز انجام شود در این حالت مردم و افرادی که می‌خواهند در این عرضه اولیه شرکت کنند با خیال راحت‌تری در عرضه اولیه شرکت کرده و توکن را خریداری میکنند.
به این عرضه اولیه‌هایی که در صرافی‌های متمرکز انجام می‌شوند IEO می‌گوییم. اما STO چیزی بین عرضه اولیه سهام شرکت‌ها و ICO ها می‌باشد. در واقع دارایی‌های توکنیزه شده‌ای که برای اولین بار عرضه اولیه می‌شوند STO نام دارند. با توجه به اینکه STOها قانونگذاری می‌شوند و دارای پشتوانه می‌باشند بنابراین از نوسانات کمی برخودار بوده و بیشتر مورد توجه سرمایه گذاران حرفه‌ای که با دیدی بلند مدت‌تر می‌خواهند سرمایه گذاری کنند قرار می‌گیرند.
ICOها چگونه کار میکنند؟
در ابتدا لازم به ذکر است که بعد از شکل گیری حباب ICOها در سال ۲۰۱۷ عده زیادی سرمایه‌های خود را از دست دادند. این موضوع جدای از اینکه در آن سال ICOها ترند بازار بودند از این دیدگاه قابل توجه است که شما به عنوان فردی که می‌خواهد سرمایه جذب کند، کافی بود یک سایت و یک توکن برای فروش داشته باشید و بدون گذراندن شرایط خاص و یا داشتن پشتوانه مالی می‌توانستید برای پروژه خود سرمایه گذار جذب نمایید. افرادی که توکن شما را می‌خرند در راه اندازی پروژه شما به عبارتی سهیم می‌شوند بنابراین در صورت پیشرفت پروژه شما، توکن شما نیز ارزنده‌تر می‌شود و افرادی که توکن شما را خریده‌اند نیز از این افزایش قیمت توکن پروژه شما بهره مند می‌شوند.
البته بسیاری از ICOها را پروژه‌های کلاهبرداری تشکیل می‌دهند و از پروژه‌های دیگری که واقعا حرفی برای گفتن دارند تنها تعداد کمی به موفقیت می‌رسند. در اینجا ذکر این نکته ضروری است که این عرضه اولیه‌ها اگر در صرافی متمرکز ارائه شوند بنام IEO شناخته می‌شوند و اگر در صرافی غیرمتمرکز ارائه شوند IDO نامیده می‌شوند. البته نحوه کارکرد‌ها بسیار مشابه ICO است. امروزه به دلیل اینکه عرضه اولیه‌هایی که از حمایت صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز استفاده میکنند مقبولیت بیشتری دارند، بنابراین از استقبال بیشتری برخوردار می شوند.
کلاهبرداری در ICOها
یکی از موارد مهمی که در ICOها باید به آنها توجه نمود، مسئله کلاهبرداری توسط این پروژه‌ها است. سال ۲۰۱۷ را از یک دیدگاه میتوان سال کلاهبرداران ICO نامید!
با توجه به اینکه برای ساخت وبسایت و یک توکن نیاز به پرداخت هزینه خاصی نیست، ICO می تواند بستر مناسبی برای پروژه‌های کلاهبرداری باشد. برای اینکه ICO ها تا حدودی بتوانند از مقبولیت مردم برخوردار شوند، عرضه اولیه توکن‌های خود را در صرافی‌های معتبر انجام می‌دهند که همانطور که پیشتر اشاره شد به آن IEO می‌گویند. چون یک صرافی معتبر برای حفظ اعتبار خود معمولا یک پروژه کلاهبرداری را معرفی نمی‌کند. البته با گذر زمان پروژه‌های کلاهبرداری نیز استراتژی‌های نوینی را اتخاذ نموده‌اند و از شیوه‌های وسوسه انگیز دیگری که کمتر شناخته شده است برای فریب استفاده میکنند. در واقع پروژه‌های کلاهبرداری، هم گام با تکنولوژی خود را به‌روز میکنند. بنابراین در انتخاب یک توکن باید توجه بسیار زیادی به پروژه و بنیان گذاران آن و نحوه عملکردی آن نمود.
نمونه‌های ICOهای موفق
سایت‌های مختلفی وجود دارند که با بررسی آنها می‌توانید پروژه‌های متنوعی که در آینده می‌خواهند ICO برگزار کنند را رصد کنید. یکی از کاربردهای دیگری که این سایت‌ها دارند این است که شما می‌توانید ICOهای موفقی که در گذشته برگزار شده‌اند را بررسی کرده و میزان رشد پروژه را ارزیابی کنید. یکی از کاربردهای این رصد کردن این است که به شما کمک می‌کند تا بتوانید میزان رشد پروژه از ابتدای عرضه شدن تا به امروز را محاسبه کرده و آن را با اقدامات مختلفی که پروژه تاکنون انجام داده است مقایسه کرده و مقیاسی از میزان ارزش واقعی توکن مورد نظر بدست آورید. از ICOهای موفق میتوان به پروژه‌های معروف و شناخته شده‌ای مانند اتریوم و سولانا اشاره نمود. جالب است بدانید اتریوم هنگام برگزاری ICO تنها $ ۰.۳۱ و توکن پروژه سولانا تنها به قیمت ۰.۲۲ دلار عرضه شد. بنابراین در صورتی که در ICOها شرکت می‌کنید اگر بتوانید پروژه‌های مناسبی را با بنیاد قوی پیدا کنید سود زیادی را می‌توانید بدست آورید.
نهنگ‌ها در کدام ICOها شرکت میکنند؟
یکی از راه‌هایی که میتوان کوین‌های پر پتانسیل را رصد نمود گشت و گذار در کیف پول نهنگ‌ها و ثروتمندان رمز ارزها است. نهنگ‌ها به دلیل اینکه سرمایه‌های بالایی را در معاملات درگیر میکنند بنابراین از مشاوران مختلفی برای رصد بازار و پروژه‌های پر پتانسیل استفاده میکنند تا سرمایه خود را افزایش دهند. برخی از این نهنگ‌ها ساختار بنیادی پروژه را بررسی کرده و بعد از اطمینان به شرکت در ICO اقدام میکنند. اما برخی دیگر از نهنگ‌ها تنها برای نوسانگیری و ایجاد پامپ و دامپ اقدام به شرکت در ICO کرده و قابلیت پروژه را برای نوسانگیری بررسی میکنند. بنابراین توکن‌هایی که در کیف پول نهنگ‌ها مشاهده می‌کنید الزاما توکن‌های پر پتانسیلی نیستند. نکته دیگری که وجود دارد این است که برخی از پروژه‌ها تنها به دلیل اینکه از معروفیت آدرس کیف پول نهنگ‌ها استفاده کنند توکن کم ارزش خود را به رایگان به کیف پول نهنگ‌ها ارسال میکنند تا توجه سرمایه گذاران را به سمت توکن خود جلب کنند.
جمع‌بندی
تامین مالی برای راه اندازی پروژه‌های مختلف امری ضروری است. شرکت‌ها از طرق مختلف این کار را انجام می‌دهند. با پیشرفت‌های حاصل شده در حوزه رمزارزها و صنعت بلاکچین، پروژه‌ها برای شروع و یا تداوم کار خود توکن خود را در معرض فروش میگذارند که به آن عرضه اولیه کوین (ICO) می‌گوییم. با توجه به اینکه هر فردی میتواند توکن خود را راه اندازی کند و افراد مختلف را به سرمایه گذاری در آن ترغیب کند، بستری مناسب برای فعالیت‌های کلاهبرداری فراهم می‌شود. بنابراین لزوم توجه به بنیاد پروژه از اهمیت خاصی برخوردار است. به عرضه اولیه‌هایی که در صرافی‌های متمرکز برگزار می‌شود IEO و به عرضه اولیه‌هایی که در صرافی‌های غیر متمرکز برگزار می‌شوند IDO می‌گوییم. این عرضه اولیه‌ها به دلیل اینکه در صرافی‌ها برگزار می‌شوند و از اعتبار صرافی استفاده میکنند با توجه به میزان مقبولیت صرافی مربوطه، معمولا از استقبال عمومی بیشتری برخوردار می‌شوند. با توجه به اینکه یکی از راحت ترین راه‌های جذب سرمایه برگزاری انواع مختلفی از ICOها می‌باشد بنابراین این نوع جذب سرمایه مورد توجه پروژه های زیادی قرار گرفته است.
